Η πρόκληση του Μοντραγκόν

Posted: by παντιγέρα in Ετικέτες
0
του George Benello



Στην αρχή…

Η χώρα των Βάσκων βιώνει τα τελευταία χρόνια την ανάπτυξη ενός συστήματος συνεταιρισμών το οποίο είναι μοναδικό σε μέγεθος, δυναμικότητα αλλά και τον αντίκτυπο που έχει στη συνολική οικονομία της περιοχής. Το σύστημα αυτό ονομάζεται Μοντραγκόν και πήρε το όνομά του από την πόλη που εφαρμόστηκε πρώτα, το οποίο βρίσκεται κοντά στο Μπιλμπάο. Σήμερα, τριάντα χρόνια μετά, καλύπτει όλη την χώρα των Βάσκων, ενώ έχει κερδίσει τη διεθνή φήμη και πλέον λειτουργεί ως πρότυπο για την ανάπτυξη παρόμοιων συστημάτων στην Αγγλία, την Ουαλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Μολονότι οι σχέσεις του με την αναρχική παράδοση της Ισπανίας δεν είναι
ξεκαθαρισμένη, το Μοντραγκόν αποτελεί ένα παράδειγμα ελευθεριακής οργάνωσης το οποίο, όπως και τα προηγούμενα κατά την εποχή του Ισπανικού εμφυλίου, είναι επιτυχημένο σε πρωτοφανή κλίμακα.


Το δίκτυο του Μοντραγκόν ιδρύθηκε από έναν καθολικό ιερέα, τον Δον Χοσέ Μαρία
Αριζμέντι, που παραλίγο να σταλεί από τον Φράνκο στο εκτελεστικό απόσπασμα, για τη συμμετοχή του στον Ισπανικό εμφύλιο με την παράταξη των δημοκρατικών. Ο Χοσέ Μαρία Αριζμέντι, με την οικονομική συμβολή μερικών κατοίκων του Μοντραγκόν, ίδρυσε το 1943 μια πρωτοβάθμια σχολή τεχνικής εκπαίδευσης. Το 1956, οι πρώτοι 5 πτυχιούχοι της σχολής ίδρυσαν ένα μικρό, αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο, που ονομαζόταν ULGOR, αριθμούσε συνολικά 24 άτομα και παρήγαγε φασόν μια μικρή κουζίνα πετρελαίου.
Αυτό το συνεταιριστικό εγχείρημα απεδείχθη επιτυχές και μεταβλήθηκε στη ναυαρχίδα του
συνολικού συστήματος που δημιουργήθηκε στη συνέχεια. Η ULGOR –που σε κάποια στιγμή
αριθμούσε 3000 μέλη, θεωρήθηκε υπερβολικά μεγάλη και συρρικνώθηκε– αποτέλεσε το πρότυπο για τις επιχειρήσεις που ακολούθησαν. Σύμφωνα με τις αρχές του Ροσντέϊλ, η συμμετοχή είναι ελεύθερη για τους πάντες και στηρίζεται στη σχέση ένα μέλος, μία ψήφος˙ οι μετοχές ανήκουν στα μέλη αποκλειστικά και κατά συνέπεια η άντληση κεφαλαίων από εξωτερικούς πόρους πραγματοποιείται μέσω δανεισμού και όχι με έκδοση μετοχών˙ και η εκπαίδευση είναι διαρκής.

Συμπληρωματικές αρχές...
Το σύστημα Μοντραγκόν, υιοθέτησε και επιπλέον αρχές, που συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη της δυναμικής του και την επιτυχία του, σε αντίθεση με όλα σχεδόν τα εγχειρήματα αυτοδιαχειριζόμενης βιομηχανίας που προηγήθηκαν:
1. Η επιχείρηση ανέπτυξε ένα σύστημα εσωτερικών ατομικών λογαριασμών στους οποίους
τοποθετείται το 70% των κερδών. Κάθε μέλος διαθέτει έναν τέτοιο εσωτερικό λογαριασμό. Το 30% τοποθετείται σ’ ένα κοινό λογαριασμό για κεφάλαιο κίνησης και επενδύσεις ενώ ένα μέρος δεσμεύεται από την κοινότητα. Οι εργαζόμενοι, δέσμευαν ένα μέρος των χρημάτων τους για χάρη της κοινότητας, αλλά αυτό θεωρούνταν ως δάνειο προς την τελευταία και έτσι, εισέπρατταν τον τόκο που αντιστοιχούσε στα χρήματα αυτά. Όταν κάποιος εργαζόμενος φεύγει από την επιχείρηση, παίρνει τα χρήματά του, μαζί με το 75% των κερδών που απέφεραν στην εταιρία, ενώ ένα 25% παρακρατείται για ανάπτυξη και επενδύσεις. Αυτό το σύστημα, ουσιαστικά, επιτρέπει στην επιχείρηση να κεφαλαιοποιεί περίπου το 100% των ετήσιων κερδών της, πράγμα που αποφέρει πολύ περισσότερα κέρδη σε σχέση με μια καπιταλιστική επιχείρηση.
2. Παράλληλα, θεσπίστηκε μία συνδρομή των μελών, η οποία σήμερα κυμαίνεται γύρω στα
$3.000, αποτελεί μια σημαντική επένδυση για τον συνεταιρισμό και κρατείται από τα αρχικά κέρδη. Το ποσό αυτό, όπως και το μέρισμα που περιγράψαμε παραπάνω, πιστώνεται στους προσωπικούς λογαριασμούς των εργαζομένων. Σε αντίθεση με παλαιότερα πειράματα συνεταιρισμών, τα οποία καθόριζαν το ύψος της συνδρομής διαιρώντας το ενεργητικό της επιχείρησης σε μετοχές, καθιστώντας το ποσό δυσβάσταχτο για τους εργαζόμενους, το Μοντραγκόν έχει καθορίσει ένα ποσό οικονομικά ανεκτό απ’ όλους τους εργαζόμενους.
3. Σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς συνεταιρισμούς, τα μέλη του Μοντραγκόν θεωρούνται ταυτόχρονα εργάτες και επιχειρηματίες, ενώ οι υποχρεώσεις τους αφορούν τόσο τη διασφάλιση της βιωσιμότητας της επιχείρησης όσο και τη συμβολή στην ανάπτυξη νέων επιχειρήσεων. Κάτι τέτοιο πραγματοποιείται τόσο μέσω της συνέλευσης που λαμβάνει τις αποφάσεις, όσο και μέσα από την οικονομική τους συνδρομή στην τράπεζα του συνεταιρισμού. Υπάρχει μια ισχυρή δέσμευση ανάμεσα στα μέλη του συνεταιρισμού για την αρχή της επέκτασης, μιας και η οικονομική βιωσιμότητα των συνεταιριστικών επιχειρήσεων εξαρτάται άμεσα από τη συμβολή του ευρύτερου συστήματος μέσα στο
οποίο λειτουργούν.
4. Έχει θεσπιστεί μια δοκιμαστική περίοδος ενός χρόνου, προκειμένου να εξασφαλιστεί η
κατάρτιση των εργαζόμενων αλλά και για να αποκτήσουν οικειότητα με την συνεταιριστική δουλειά. Ενώ στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις ο εργαζόμενος θεωρείται απλώς ως μια από τις παραγωγικές δυνάμεις, στο συνεταιρισμό απολαμβάνει επιπλέον τα δικαιώματα αλλά και τις υποχρεώσεις της διοίκησης, αφού μοιράζεται την ιδιοκτησία της επιχείρησης.
5. Οι συνολικές απολαβές προσαρμόστηκαν σε επίπεδα τέτοια ώστε να αποφεύγονται οι
συγκρούσεις με άλλες, τοπικές επιχειρήσεις. Επίσης, η μισθολογικήδιαφορά ανάμεσα στον κατώτατο και τον ανώτατο μισθό καθορίστηκε σε αναλογία 1 προς 3. Αυτό διασφαλίζει έναν ικανοποιητικό βαθμό οικονομικής ισότητας ανάμεσα στους εργάτες και την διοίκηση (η οποία εκλέγεται από την γενική συνέλευση των εργατών). Τα επίπεδα των μισθών καθορίζοντα από μια φόρμουλα που λαμβάνει υπ’ όψη τον βαθμό δυσκολίας της εργασίας, την προσωπική απόδοση, την εμπειρία και τα επιπλέον προσόντα που μπορεί να διαθέτει ένας εργαζόμενος. Πρόσφατα, δόθηκε επιπλέον βάρος στις διάφορες δεξιότητες που προάγουν την συνεργασία, μιας και ο ρόλος της τελευταίας είναι καθοριστικός για την επιτυχία του συνεταιριστικού εγχειρήματος. (Σημείωση του εκδότη: Ως συνέπεια
των επιπλέον παραμέτρων, η μισθολογική διαφορά διευρύνθηκε.)
6. Πάνω απ’ όλα, το Μοντραγκόν αντιπροσωπεύει μια συνολική προσέγγιση στην ανάπτυξη
των συνεταιρισμών. Γι’ αυτό και, σε αντίθεση με τις άλλες συνεταιριστικές απόπειρες, περιλαμβάνει και ένα επιπλέον επίπεδο τους “δευτεροβάθμιους συνεταιρισμούς” που ασχολούνται με την έρευνα, τη χρηματοδότηση, την τεχνική υποστήριξη και τις κοινωνικές υπηρεσίες. Επιπλέον, υπάρχουν καταναλωτικοί και οικιακοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να αναπαράγουν την κουλτούρα του συνεταιρισμού στις βασικές δραστηριότητες της καθημερινότητας.

…Στη συνέχεια προστέθηκε ένας πιστωτικός οργανισμός
Τρία χρόνια μετά την ίδρυση της ULGOR, ο Ντόν Αριζμέντι πρότεινε την ίδρυση ενός πιστωτικού οργανισμού που θα συνέβαλε στην χρηματοδότηση και την τεχνική υποστήριξη των νέων συνεταιριστικών επιχειρήσεων. Έτσι, ιδρύθηκε η Λαϊκή Εργατική Τράπεζα (Caza Laboral Popular-CLP), που περιλάμβανε ένα πιστωτικό ίδρυμα και μια υπηρεσία παροχής τεχνικών συμβουλών. Η Λαϊκή Εργατική Τράπεζα, διαθέτει ένα Επιχειρηματικό Τμήμα δυναμικότητας 100 ατόμων, το οποίο συνεργάζεται με ομάδες που σχεδιάζουν την ίδρυση νέων συνεταιρισμών ή παρεμβαίνει στις σπάνιες περιπτώσεις όπου μια επιχείρηση που ήδη λειτουργεί εντάσσεται στο συνεταιριστικό δίκτυο. Το τμήμα αυτό υλοποιεί όλες εκείνες τις δραστηριότητες που έχουν σχέση με την ίδρυση της επιχείρησης (αρχιτεκτονικές μελέτες, αναλύσεις αγοράς, έρευνα κ.λ.π.) αλλά και παραμένει σε συνεργασία με τα στελέχη της για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρις ότου επιβεβαιωθεί η εμπέδωση των αρχών του δικτύου. Σε αντάλλαγμα, η επιχείρηση υπογράφει ένα συμβόλαιο ένταξης στο σύστημα του Μοντραγκόν και μόνιμης συνεργασίας με την Τράπεζα, η οποία διατηρεί επικουρική σχέση μαζί της.
Το πλεόνασμα των βιομηχανικών συνεταιρισμών τοποθετείται στην Λαϊκή Εργατική Τράπεζα για να διοχετευτεί στην ίδρυση άλλων συνεταιρισμών.
Η Λαϊκή Εργατική Τράπεζα θεωρείται δευτεροβάθμιος συνεταιρισμός και το διοικητικό
συμβούλιο συγκροτείται τόσο από μέλη των πρωτοβάθμιων βιομηχανικών συνεταιρισμών όσο και της ίδιας της Τράπεζας. Παράλληλα με την Λαϊκή Εργατική Τράπεζα, λειτουργούν και άλλοι δευτεροβάθμιοι συνεταιρισμοί, όπως ένας συνεταιρισμός κοινωνικών υπηρεσιών που εγγυάται συντάξεις που αναλογούν στο 100% των κρατήσεων αλλά και άλλες παροχές, μια κλινική και ένας συνεταιρισμός γυναικών που προσφέρει ελαστική, μερική απασχόληση. Αξίζει να σημειωθεί ότι, οι γυναίκες που απασχολούνται σ’ αυτό τον συνεταιρισμό μπορούν εάν το θελήσουν να μεταπηδήσουν και στους πρωτοβάθμιους βιομηχανικούς συνεταιρισμούς. Επίσης, λειτουργεί κι ένας εκπαιδευτικός συνεταιρισμός που περιλαμβάνει κι ένα τεχνικό λύκειο. Το λύκειο αυτό διαθέτει και παραγωγικά τμήματα στα οποία οι σπουδαστές κάνουν την πρακτική τους και αμείβονται ως μερικώς
απασχολούμενοι εργάτες. Όπως και σε κάθε δευτεροβάθμιο συνεταιρισμό στη διοίκηση της σχολής συμμετέχουν σπουδαστές και καθηγητές.
Σήμερα, το σύστημα του Μοντραγκόν περιλαμβάνει ένα δίκτυο καταναλωτικών, οικιστικών,
γεωργικών και κατασκευαστικών συνεταιρισμών. Η συνολική αξία του εγχειρήματος αποτιμάται σε δισεκατομμύρια. Το Μοντραγκόν αποτελείται από 86 παραγωγικούς συνεταιρισμούς που απασχολούν κατά μέσο όρο μερικές εκατοντάδες άτομα ο κάθε ένας, 44 εκπαιδευτικά ιδρύματα, 15 κατασκευαστικούς συνεταιρισμούς, ένα δίκτυο καταναλωτικών συνεταιρισμών το οποίο έχει 75.000 μέλη και την Τράπεζα. Η Λαϊκή Εργατική Τράπεζα έχει 132 υποκαταστήματα στην Χώρα των Βάσκων και πρόσφατα άνοιξε γραφείο στη Μαδρίτη, χαρακτηριστικό για τις διαθέσεις επέκτασης και πέραν της χώρας των Βάσκων. Το ενεργητικό της υπολογίζεται ότι ξεπερνάει το ένα δισεκατομμύριο
δολάρια.
Το Μοντραγκόν παράγει τα πάντα, από οικιακές συσκευές (είναι η δεύτερη εταιρία
κατασκευής ηλεκτρικών ψυγείων στη Ισπανία) μέχρι ανταλλακτικά κινητήρων και ferry boats, τα οποία και εξάγει. Οι εξαγωγές αντιπροσωπεύουν πάνω από το 1% των ισπανικών εξαγωγών. Με τους 18.000 εργάτες του, κατέχει το 15 % των θέσεων εργασίας στην επαρχία Guipuzkoa και το 5% στη Χώρα των Βάσκων. Παρόλο που ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής αφορά προϊόντα μεσαίας τεχνολογίας, το Μοντραγκόν παράγει επίσης προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Το Ερευνητικό Ινστιτούτο του Μοντραγκόν, το Ικερλάν, διαθέτει πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων των Η.Π.Α, ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγεται και το Μ.Ι.Τ., ενώ έχει εξελίξειβιομηχανικά ρομπότ τα οποία εξάγονται η χρησιμοποιούνται στους βιομηχανικούς συνεταιρισμούς του δικτύου.
Η εσωτερική διοίκηση του Μοντραγκόν περιλαμβάνει την ετήσια Γενική Συνέλευση η οποία
και εκλέγει τη διοίκηση. Παράλληλα υπάρχει και το Κοινωνικό Συμβούλιο που απασχολείται αποκλειστικά με τα ζητήματα των εργατών. Τέλος, υπάρχει κι ένα Διοικητικό Συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν από κοινού μέλη της Γενικής Συνέλευσης και μάνατζερς αν και οι τελευταίοι διαθέτουν μόνο το δικαίωμα του λόγου χωρίς να μπορούν να ψηφίσουν. Οι επιχειρήσεις του Μοντραγκόν δεν είναι πολύ μεγάλες. Σήμερα το όριο των μελών δεν ξεπερνά τους 400, σύμφωνα με την πολιτική βούληση του ίδιου του συνεταιρισμού. Βέβαια, η ULGOR είχε μεγαλώσει πάρα πολύ αρχικά, ενώ στην αρχή αντιμετώπισε και μία απεργία. Η Γενική Συνέλευση είχε ψηφίσει τότε την απόλυση των
πρωτεργατών της απεργίας αλλά παρόλα αυτά πήρε το μάθημά της: το μέγεθος από μόνο του μπορεί να δημιουργήσει αντιθέσεις.
Προκειμένου να εξασφαλίσει τόσο τα πλεονεκτήματα της μεγάλης κλίμακας, όσο και αυτά των μικρών παραγωγικών μονάδων, το Μοντραγκόν έχει αναπτύξει ένα σύστημα κοινοπραξιών. Μέσα στα πλαίσια του, ένας αριθμός συνεταιρισμών μπορεί να αναπτύξει μικρές κοινοπραξίες, που διευθύνονται από μια διοίκησηεκλεγμένη από το προσωπικό των επί μέρους επιχειρήσεων. Αυτές οι μονάδες είναι είτε οριζόντιας είτε κάθετης ολοκλήρωσης και μπορούν να ανταλλάξουν εργαζόμενους καθώς οι
ανάγκες τους μεταβάλλονται. Επίσης, έχουν τη δυνατότητα (οι μονάδες παραγωγής) να
χρησιμοποιούν έναν κοινό μηχανισμό εμπορίας.

Η αποδοτικότητα του Μοντραγκόν.
Από τα πρώτα πράγματα που θα προσέξει κανείς μόλις μπει σ’ ένα εργοστάσιο του Μοντραγκόν είναι το καφέ ευρωπαϊκού στυλ στο οποίο κάνουν διάλειμμα οι εργάτες της επιχείρησης. Το κλίμα μέσα στο καφέ-μπαρ είναι αντιπροσωπευτικό του χαρακτήρα που παίρνει η εργασία μέσα στον συνεταιρισμό: είναι χαλαρή δίχως όμως να χάνει τη σοβαρότητά της. Η, αποδοτικότητα, ως ο λόγος ανάμεσα στους των χρησιμοποιούμενους πόρους (κεφάλαιο και εργασία) και τη συνολική παραγωγή, είναι κατά πολύ
υψηλότερη από τα αντίστοιχα καπιταλιστικά εργοστάσια.
Ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα της αποδοτικότητας του Μοντραγκόν, είναι ότι το Επιχειρηματικό Τμήμα συνεχίζει να αναπτύσσει νέους συνεταιρισμούς – 4 κατά μέσο όρο το χρόνο, με 400 μέλη περίπου ο καθένας. Από αυτούς, μόνο 2 έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής. Αυτή η εντυπωσιακή επίδοση μπορεί να συγκριθεί με το ποσοστό της αποτυχίας των νέων επιχειρήσεων στο σύνολο της χώρας, που προσεγγίζειτο 90% στα πρώτα 5 χρόνια της λειτουργίας τους. Έχω μελετήσει μια τεχνο-οικονομική μελέτη για την ίδρυση μιας νέας επιχείρησης. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό ντοκουμέντο, που φτάνει το μέγεθος ενός βιβλίου και περιλαμβάνει δημογραφικά στοιχεία, κοινωνιολογικές αναλύσεις του καταναλωτικού κοινού στο οποίο απευθύνεται η επιχείρηση, ανάλυση της αγοράς, πληροφορίες για το προϊόν και οτιδήποτε άλλο μπορεί να είναι σχετικό. Όταν μια νέα
επιχείρηση βρίσκεται στα σκαριά, οι υπεύθυνοι του Μοντραγκόν συμβουλεύουν στα μέλη που πρόκειται να συμμετάσχουν να εκλέξουν μια ηγεσία. Αυτή εκπαιδεύεται για δυο χρόνια στο Επιχειρηματικό τμήμα του Μοντραγκόν, προτού η επιχείρηση αρχίσει να λειτουργεί. Εκεί, μαθαίνουν οτιδήποτε έχει να κάνει με τη δουλειά τους και τη λειτουργία ενός συνεταιρισμού.

Το Μοντραγκόν δεν είναι ουτοπία.
Ενώ δεν παράγει όπλα, άχρηστα πολυτελή αντικείμενα ή προϊόντα που βλάπτουν το περιβάλλον, παράγει τρέχοντα βιομηχανικά προϊόντα με μια αναγνωρίσιμη τεχνολογία παραγωγής. Επίσης, δεν λειτουργεί με βάση την εναλλαγή καθηκόντων, ούτε η διοίκησή του εκλέγεται άμεσα από τη βάση – μιας και κάτι τέτοιο δεν λειτούργησε όταν άλλα συνεταιριστικά πειράματα προσπάθησαν να το εφαρμόσουν. Η αφοσίωση των μελών του Μοντραγκόν ποικίλλει.
Στους κόλπους των συνεταιρισμών υπάρχουν αυτοί που βλέπουν την απόπειρα του Μοντραγκόν ως ένα εναλλακτικό μοντέλο για την οργάνωση της παραγωγής σε παγκόσμια κλίμακα και κάποιοι άλλοι που δεν ενδιαφέρονται για την εξαγωγή του μοντέλου και τη μεταβολή του σε οργανωτικό πρότυπο.
Το Μοντραγκόν έχει επίσης κατηγορηθεί για το ότι δεν παράγει για τοπική κατανάλωση. Το συγκεκριμένο δίκτυο των συνεταιρισμών αναπτύσσεται στον βιομηχανικό τομέα και δεν ανήκει στις επιχειρήσεις που ασχολούνται με την ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο και γι’ αυτό, ενώ δημιουργεί θέσεις εργασίας, τα προϊόντα του εξάγονται σ’ όλο τον κόσμο. Το Μοντραγκόν εξήγαγε εργοστασιακά συγκροτήματα εργαλειομηχανών σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, την Πορτογαλία και την Αλγερία˙ ενώ ένα εργοστάσιο κατασκευής επίπλων που ανήκει στο δίκτυο, λειτουργεί τώρα στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης. Παρόλα αυτά, το μοντέλο του Μοντραγκόν δεν εξάγεται μαζί με τα προϊόντα του. Σε γενικές γραμμές, οι επιχειρήσεις δεν αφιερώνουν και πολύ χρόνο στην εξάπλωση του συνεταιριστικού τους μοντέλου. Παρόλα αυτά, σήμερα, το συνεταιριστικό δίκτυο κατακλύζεται από τους χιλιάδες επισκέπτες, γεγονός που δημιουργεί κάποια πίεση για την μεταβολή του
οργανωτικού του μοντέλου σε συνεταιριστικό πρότυπο για όλο τον κόσμο.
Η απόπειρα του Μοντραγκόν έχει προκαλέσει παγκόσμιο ενδιαφέρον. Η κυβέρνηση Μιτεράν
στη Γαλλία, ως αποτέλεσμα των επιδράσεων του Μοντραγκόν, είχε ιδρύσει μια συμβουλευτική επιτροπή που ασχολούνταν αποκλειστικά με την ανάπτυξη των συνεταιρισμών. Στην Ουαλία, το Ουαλικό Εργατικό Κέντρο αναπτύσσει ένα δίκτυο συνεταιρισμών στα πρότυπα του Μοντραγκόν.
Στην Αγγλία, το Κίνημα για τον Έλεγχο της Εργασίας έχει αναπτύξει παρόμοιες δραστηριότητες σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση. Πολλοί προοδευτικοί στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας, που βλέπουν στο Μοντραγκόν μια εναλλακτική προοπτική πέρα από τον κομμουνισμό και τον καπιταλισμό, έχουν συμβάλει στην ίδρυση βιομηχανικών συνεταιρισμών στο Μιλγουόκι και στο Ντητρόιτ, ενώ στη Βοστόνη ο συγγραφέας του παρόντος κειμένου συνεργάστηκε με την τοπική αρχιεπισκοπή για την ανάπτυξη ενός παρόμοιου μοντέλου.
Γιατί το πείραμα του Μοντραγκόν είναι τόσο πετυχημένο; Ένα μέρος της απάντησης ανήκει
στις ιδιαιτερότητες του πολιτισμού των Βάσκων. Πολλά μέλη των συνεταιρισμών με τα οποία μίλησα υποστηρίζουν ότι η συνεκτικότητα και ο κοινοτισμός της βασκικής παράδοσης κάνουν το πείραμα εφικτό. Παρόλα αυτά, η περουβιανή κοινωνιολόγος Άννα Γκουτιέρες Τζόνσον που έχει μελετήσει εκτεταμένα το Μοντραγκόν, πιστεύει ότι η επιτυχία του πειράματος βασίζεται στο ιδιαίτερο οργανωτικό πρότυπο που επικρατεί στους κόλπους του και γι’ αυτό μπορεί να εξαχθεί. Συμμερίζομαι την άποψή της αν και πιστεύω ότι –τουλάχιστον στις Η.Π.Α.– η παράδοση του ατομικισμού αλλά και
οι ιδιαίτερα ανταγωνιστικές σχέσεις ανάμεσα σε εργάτες και διευθυντές, αποτελούν εμπόδιο για την ανάπτυξη τέτοιων εγχειρημάτων. Στις Η.Π.Α. η εργατική τάξη έχει ισχνή εργατική συνείδηση, μιας και έχει ενσωματωθεί στο καπιταλιστικό σύστημα και θεωρεί την εργασία της ως ένα απλό εισιτήριο για τη μεσαία τάξη. Εντούτοις, η έλλειψη ιδεολογικών αναφορών μπορεί να αποβεί θετική, ακριβώς γιατί το μυστικό του Μοντραγκόν είναι η οργάνωση και όχι η ιδεολογία: Η εμπειρία, για παράδειγμα, της
λειτουργίας συγκεκριμένων βιομηχανιών, είναι που διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο συνδέεται η τράπεζα με τους εργάτες-επιχειρηματίες ή τον τρόπο με τον οποίο προσαρμόζονται οι ατομικές επιχειρήσεις στο συνεταιριστικό δίκτυο.

Το Μοντραγκόν έχει επαναστατικές συνέπειες, κύρια επειδή η δομή της δημοκρατικής
διοίκησης, με εργατική ιδιοκτησία και έλεγχο, αμφισβητεί το καπιταλιστικό σύστημα στα θεμέλιά του. Όπου ο καπιταλισμόςκατοχυρώνει κέρδος και έλεγχο στο κεφάλαιο ενώ αγοράζει την εργασία, το Μοντραγκόν κατοχυρώνει κέρδος και έλεγχο στην εργασία. Διαμόρφωσε μια εργατοκεντρική κουλτούρα η οποία αντί να αποβλακώνει ενδυναμώνει τα μέλη. Τα μέλη του συνεταιρισμού είναι πολίτες σε μια εργατική κοινότητα, με όλα τα δικαιώματα που αυτή κατοχυρώνει. Το αρχικό σύστημα οδήγησε σε μια μόνιμη ανάπτυξη της δημοκρατικής διαδικασίας, πράγμα που αποτελεί τον πραγματικό δείκτη της επιτυχίας του συστήματος στην ριζοσπαστικοποίηση των σχέσεων της παραγωγής. Για παράδειγμα, ένα εργοστάσιο κατασκευής επίπλων λειτουργεί πλέον αποκλειστικά
μέσα από ομάδες εργασίας.
Επιπλέον, το Μοντραγκόν έχει δημιουργήσει ένα συνολικό σύστημα όπου κάποιος μπορεί να
εργάζεται, να καταναλώνει και να ζει μέσα σ’ ένα συνεταιριστικό περιβάλλον. Ένα τέτοιο περιβάλλον γεννάει υψηλά κίνητρα μιας και τα μέλη των συνεταιρισμών διακατέχονται από μια συνεργατική κουλτούρα, που ενσωματώνει τόσο ηθικά όσο και υλικά ελατήρια και διαπερνά κάθε πτυχή της ζωής – την εργασία, τη κοινότητα, την εκπαίδευση, την κατανάλωση, την οικογένεια. Ένα μέλος του Επιχειρηματικού Τμήματος εξήγησε την μοναδικότητα του Μοντραγκόν τονίζοντας ότι το σύστημα πηγαίνει πολύ μακρύτερα από αυτό που μπορείνα βρεθεί στη βασκική παράδοση. Η απόδειξη γι’ αυτό
βρίσκεται στην μεγάλη προσπάθεια που απαιτείται για να κοινωνικοποιηθούν οι νέοι εργάτες στην κουλτούρα του συνεταιρισμού μιας και η βασκική ταυτότητα δεν μπορεί από μόνη της να εγγυηθεί την αποδοτική συμμετοχή σ’ αυτόν.

Τα μαθήματα του Μοντραγκόν.
Ίσως ένα από τα πιο θαυμαστά επιτεύγματα του Μοντργκόν είναι ο τρόπος που συνδυάζει την συλλογική ιδιοκτησία με τα κίνητρα που απορρέουν από την ατομική ιδιοκτησία μέσα σ’ ένα σύστημα που αναγνωρίζει εξ’ ίσου τη συλλογική και την ατομική πτυχή της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Το σύστημα των ατομικών λογαριασμών που συνδυάζει την επένδυση στην επιχείρηση μαζί με τον διαχωρισμό των κερδών σε ατομικά και συλλογικά, αντιπροσωπεύει μια μέθοδο που δίνει στον εργαζόμενο την αίσθηση της ατομικής ιδιοκτησίας σε συνδυασμό με την συλλογική συμμετοχή σε μια επιχείρηση που δεν του παρέχει μόνο τα μέσα της επιβίωσής του, αλλά και δεν περιμένει από τον ίδιο μόνο να αποδίδει καλά στην εργασία του.
Εάν κάποιος επιθυμεί να προχωρήσει προς την κοινωνική απελευθέρωση, το Μοντραγκόν
προσφέρει ένα ισχυρό επιχείρημα για την αναγκαιότητα της ανάπτυξης παρόμοιων δικτύων. Το σύστημα του Μοντραγκόν κατορθώνει να παράγει ταυτόχρονα ελευθερία στην εργασία και να δημιουργεί θέσεις απασχόλησης που επιδρούν αποφασιστικά στην περιφερειακή οικονομία. Όσο ακόμα δεν είχε πραγματοποιηθεί αυτό το εγχείρημα ήταν εύκολο να διαγράφει κάποιος τις απόπειρες της οικονομικής δημοκρατίας ως περιθωριακές και μη ρεαλιστικές ουτοπικές προσπάθειες, παντελώς ανίκανες να επηρεάσουν σε ουσιαστικό βαθμό την υπαρκτή οικονομία. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί πλέον
να υποστηριχθεί και τόσο τα επιχειρήματα των κρατικού σοσιαλισμού όσο και του καπιταλισμού για την οικονομική αναγκαιότητα της καταπιεστικής εργασίας αποδεικνύονται ψευδή.
Επιπλέον, το πείραμα του Μοντραγκόν μας δίνει ένα σημαντικό μάθημα: Δείχνει το ότι για να επιτευχθεί η ελευθερία στην εργασία, χρειάζεται ένα υψηλό επίπεδο οργανωτικών ικανοτήτων, γιατί όταν αυτές οι ικανότητες είναι παρούσες, η κλασσική διάκριση ανάμεσα στην αποδοτικότητα και τη δημοκρατία εξαφανίζεται, με τους δυο πόλους της αντίθεσης να ενισχύει ο ένας τον άλλο. Το Μοντραγκόν είναι σημαντικό ως ένα παράδειγμα για το πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Μέσα στα πλαίσια αυτού του συστήματος, η ιδεολογική διαμάχη δίνει τη θέση της στην απτή εμπειρία και σ’αυτό το σημείο ακόμα ένα κλασσικό δίλημμα καταρρέει. Ο συγκεντρωτισμός σε συνδυασμό με τις
νέες τεχνολογίες, πέρα από τους καταναγκασμούς της ατομικής ιδιοκτησίας, ευνοεί την ανάπτυξη ενός καταπιεστικού, μηχανιστικού μοντέλου οργάνωσης, εξαιτίας της μεγάλης κλίμακας αλλά και των παραγωγικών επιταγών που διαμορφώνει˙ οι πιέσεις αυτές επιτείνονται ιδιαίτερα στην περίπτωση της μαζικής παραγωγής.
Η εξημέρωση αυτού του σύγχρονου οργανωτικού τέρατος αποτελεί μια πρόκληση που πρέπει
να αντιμετωπιστεί εάν κάποιος θέλει να επιτύχει την απελευθέρωση μέσα στην εργασία. Επιπλέον,αυτός ο τύπος οργάνωσης είναι κεντρικός στις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες. Θα ήταν πολύ όμορφο –και γι’ αυτό ουτοπικό– να μπορούσαμε άμεσα να διαγράψουμε αυτό το πρόβλημα και να επιστρέψουμε στην μικρή, οικοτεχνική παραγωγή εξαλείφοντας τους τόνους των άχρηστων καταναλωτικών σκουπιδιών. Αλλά, το πρώτο βήμα για να αποφασίσει κανείς τι παράγεται και τι όχι είναι να επανακτήσει τον έλεγχο του συστήματος. Στο κάτω-κάτω της γραφής το τι θα παραχθεί και τι όχι αποτελεί μια δημοκρατική απόφαση. Εάν ο έλεγχος βρίσκεται στα χέρια τους, οι άνθρωποι θα
είναι σε θέση να αποφασίσουν για το εάν η μαζική παραγωγή αξίζει τον κόπο ή όχι.
Με τον έλεγχο επάνω στην παραγωγική διαδικασία, μπορεί τουλάχιστον κάποιος να ξεκινήσει την εξοικείωση των καταναλωτών με καλύτερα προϊόντα, ή λιγότεραπροϊόντα, ή χειροποίητα προϊόντα ή ο,τιδήποτε αυτός θεωρεί ότι συνιστά ποιοτικό άλμα σε σχέση με το υφιστάμενο σύστημα. Επιπλέον, κανένας δεν μπορεί να αλλάξει από μόνος του όλη την κυρίαρχη κουλτούρα μέσα σε μια μέρα. Εάν κάποιοι θελήσουν να απομακρύνουν τους ανθρώπους από την εξάρτησή τους από τα αυτοκίνητα, για παράδειγμα, μπορούν να το πετύχουν παράγοντας καλύτερα τραίνα, πράγμα που συνιστά ένα άλμα πέρα από την παραγωγή πιο αποδοτικών ως προς την κατανάλωση καυσίμου αυτοκινήτων. Το γεγονός ότι κάποιος δεν μπορεί να κάνει τα πάντα δεν θα έπρεπε να αποτελεί επιχείρημα που να συνηγορεί στο να μην κάνει τίποτε.

Θυμάμαι μια διαμάχη που αναπτύχθηκε μέσα από το περιοδικό “Social Anarchism” και
αφορούσε το εγχείρημα ενός συνεταιριστικού πτηνοτροφείου που προσπαθούσε να στήσει ο Λέμ Κίμμερμαν. Σε γενικές γραμμές του είχε ασκηθεί καταιγιστική κριτική για τις επιλογές του: Είχε δανειστεί πόρους από την κυβέρνηση! Προτιμούσε να έχει εργάτες, επιστάτες και συμβούλους παρά να αναπτύξει αληθινή αυτοδιεύθυνση! Είχε σχέσεις με καπιταλιστές διανομείς! Το όλο εγχείρημα ήταν μια δυσφήμιση των αναρχικών αρχών, μιας και διατηρούσε σχέσεις με το καπιταλιστικό σύστημα, την ιεραρχία και το κράτος! Ασφαλώς, η διαμάχη αυτή δεν είναι καινούργια, αλλά θυμίζει το παλιό μαρξιστικό επιχείρημα ότι μέχρι να επιτευχθούν οι αντικειμενικές συνθήκες για την επανάσταση,
τίποτα δεν μπορεί –και δεν χρειάζεται– να πραγματοποιηθεί.

Η σημασία του Μοντραγκόν είναι διττή: Απ’ τη μια αντιπροσωπεύει μια θετική πρόταση για την απελευθέρωση της εργασίας, μια κοινότητα που ελέγχεται δημοκρατικά από τα μέλη της. Η δημοκρατία, στην οποία όλοι υποκλινόμαστε, βρίσκει σ’ αυτή την περίπτωση μια πρακτική εφαρμογή. Από την άλλη, είναι ένα σύστημα που λειτουργεί και τούτο αποτελεί μια απόδειξη για την ικανότητα της ανθρώπινης φύσης να διαχειρίζεται περίπλοκες κοινωνικές σχέσεις μέσω δημοκρατικών διαδικασιών. Εάν μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις, ένα αποδοτικό και λειτουργικό μοντέλο αξίζει όσο χίλιες εικόνες.
Η πιο συχνή κριτική στην ουτοπική σκέψη, είναι ότι αναφέρεται γενικόλογα στις δυνατότητες της ανθρώπινης φύσης, η οποία όμως είναι ικανή για το καλύτερο και για το χειρότερο. Αυτή η κριτική δεν μπορεί να θεωρηθεί αόριστη. Η αξία του Μοντραγκόν έγκειται στο γεγονός ότι απαντά σ’ αυτές τις αιτιάσεις μ’ ένα σαφή, συγκεκριμένο και απτό τρόπο. Μπορεί οι Γουέμπ και άλλοι να έχουν επικρίνει τους εργατικούς συνεταιρισμούς με το επιχείρημα ότι σύντομα εξελίσσονται σε καπιταλιστικούς οργανισμούς, αλλά το Μοντραγκόνέχει αποδείξει σαφέστατα ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει απόλυτα. Γιατί όχι μόνο λειτουργεί, αλλά λειτουργεί πολύ καλύτερα από τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις. Με το να αποδεικνύει ότι η ουσιαστική δημοκρατία και η αποδοτικότητα μπορούν να συνυπάρξουν, το παράδειγμα του Μοντραγκόν καταφέρνει ένα καίριο πλήγμα στο επιχείρημα ότι οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους τεμπέληδες και ανεύθυνοι και για να δουλέψουν χρειάζονται τόσο το καρότο όσο και το ραβδί. Τέλος, άλλη μια ένσταση κατατίθεται: η δομή προϋποθέτει την ιεραρχία και την γραφειοκρατία και γι’ αυτό ένα τόσο πολύπλοκο εγχείρημα όσο το Μοντραγκόν είναι ξεγραμμένο από χέρι. Αλλά, η απουσία οποιασδήποτε δομής φέρνει την τυραννία, γιατί αναπτύσσονται άτυπες ελίτ και εμφανίζονται άτυποι αρχηγοί που κρύβονται πίσω από την επίκληση της επιφανειακής ισότητας.

Αξίζει κανείς να μελετήσει το Μοντραγκόν επειδή είναι πετυχημένο αλλά και επειδή η ουτοπική θεωρία πρέπει να αποκτήσει απτά παραδείγματα μιας και το βάρος της απόδειξης δεν αφορά αποκλειστικά τη θεωρία. Το πρόβλημα με τον καπιταλισμό και γενικότερα με τα συμπαγή βιομηχανικά συστήματα οποιασδήποτε ιδεολογικής αναφοράς δεν είναι ότι δεν δουλεύουν˙ είναι ότι παράγουν τα προϊόντα μ’ έναν τρόπο που αλλοτριώνει τους ανθρώπους. Η μόνηαπάντηση σ’ αυτά τα ζητήματα είναι να αποδείξει κάποιος ότι ένα καλύτερο σύστημα μπορεί να λειτουργήσει˙ αυτό δεν μπορεί να το φέρει σε πέρας από μόνη της η θεωρία. Γι’ αυτό, εάν θεωρούμε ότι ένα σύστημα μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα από το Μοντραγκόν, δεν έχουμε παρά να προσπαθήσουμε να το πραγματώσουμε...

Συνέχεια...
0
η χρήση του φαντασιακού ως μέσο αυτόνομης αυτοθέσμισης και όχι ξένωσης, δεν ειναι ακόμα ένα φαντασιακό, είναι επιλογή

Για να δούμε πως πρέπει να κινηθούμε σαν κοινωνία, πρέπει να δούμε κάποια πράγματα στην ιστορική τους και όχι στην υποκειμενική τους διάσταση. Αυτό συμβαίνει επειδή, μπορεί να επηρεάζουμε εμείς την Ιστορία, σίγουρα όμως μας επηρεάζει και αυτή, είτε το καταλαβαίνουμε ή όχι -είμαστε ιστορικά όντα. Η κοινωνία είναι κάτι παραπάνω από ένα άθροισμα διαπροσωπικών σχέσεων. Υπάρχει κάτι παραπάνω σε αυτήν, ένα είδος “συλλογικού ασυνείδητου”, πιο πολύ με την διαισθητική, παρά με την αυστηρά ψυχολογική έννοια. Φυσικά υπάρχει και με την ψυχολογική έννοια, γεγονός το οποίο κάνει ξεκάθαρες κάποιες πτυχές των διαφορών μεταξύ ατομικής και μαζικής ψυχολογίας.
Αυτό το παραπάνω που υπάρχει, είναι η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των ανθρώπων και κάποιων απλά έξυπνων όντων. Είναι αυτό που κάνει την κοινωνία να μπορεί να θεσμίζει. Η κοινωνία μπορεί και πρέπει να φτιάχνει θεσμούς. Χωρίς αυτούς, δεν μπορεί να υπάρξει. Για να είναι αυτοί οι θεσμοί αποδοτικοί πρέπει να εξυπηρετούν όλους. Μπορεί κάποιος να πει ότι ξέρει τι είναι καλύτερο για όλους; Μπορεί να πει κάποιος ότι ξέρει τους “αντικειμενικούς νόμους κίνησης της Ιστορίας”; Σίγουρα όχι. Και αυτό γιατί οι νόμοι της Ιστορίας δεν είναι αντικειμενικοί. Αυτό που ισχύει τώρα, δεν ίσχυε χθες ή δεν θα ισχύει στο μέλλον. Αυτό που ισχύει εδώ, δεν ισχύει αλλού, τουλάχιστον με τον ίδιο τρόπο.


Επίσης, με όποιον τρόπο και να φτιαχτούν οι θεσμοί, σίγουρα θα βρίσκονται ένα βήμα πίσω από την “πραγματική πραγματικότητα”. Αυτό είναι αναπόφευκτο σε ένα κόσμο σαν τον δικό μας, που αλλάζει συνεχώς, με συμπεριφορά αρκετά συχνά χαοτική. Το ζήτημα, λοιπόν, είναι να ελαχιστοποιηθεί η απόσταση ανάμεσα από τη ζωή και τους θεσμούς.
Ζωή, όμως, νοείται μόνο μέσα σε μια κοινωνία. Άρα πρέπει οι θεσμοί να είναι όσο πιο κοντά στην κοινωνία γίνεται. Αφού, όμως, η κοινωνία έχει την ικανότητα να θεσμίζει, δεν θα ήταν ιδανικό το θεσμίζον (αυτό που φτιάχνει τους θεσμούς) να είναι ταυτόχρονα ένας εξελικτικός θεσμός; Όλη η κοινωνία να θέτει αυτά που την αφορούν, θεσμίζοντας δυναμικά τρόπους επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων. Φυσικά, πάλι δεν θα υπάρχει απόλυτη ταύτιση θεσμού και θεσμίζοντος, θα έχει όμως ελαχιστοποιηθεί η μεταξύ τους απόσταση.
Μικρή διαφωνία υπάρχει ως προς την ιδανικότητα αυτής της κατάστασης στους ανθρώπους. Υπάρχει, όμως, μεγάλη αμφιβολία για το εφικτό της. Είναι φυσικό, αφού ο κόσμος που ζούμε είναι ένας κόσμος ξένωσης. Ο λόγος του Άλλου, παραμένει κάτι ξένο προς εμένα, κάτι που το ακούω, ενδεχομένως και το καταλαβαίνω, αλλά δεν το επεξεργάζομαι. Όχι λεκτικά, αλλά σαν νόημα. Μια επεξεργασία που θα επιτρέψει τον Λόγο του συνομιλητή μου, κατόπιν ελεύθερης κρίσης, να τον κάνω κτήμα μου, κομμάτι του εαυτού μου. Όχι αυτούσιο, αλλά επεξεργασμένο.
“Η αυτονομία δεν είναι λοιπόν [...] ολοκληρωτική εξάλειψη του λόγου του Άλλου, λόγου που αγνοείται ως λόγος του Άλλου. Είναι εγκαθίδρυση μιας άλλης σχέσης ανάμεσα στον λόγο του Άλλου και του υποκειμένου. [...] Γι’αυτόν επίσης τον λόγο, δεν μπορεί ούτε μία “ιδία αλήθεια” του υποκειμένου, με μια απόλυτη έννοια, να υπάρξει. Η ίδια η αλήθεια του υποκειμένου είναι πάντα μέθεξη σε μια αλήθεια που το υπερβαίνει, η οποία τελικά ριζώνει, και ριζώνει το υποκείμενο, μέσα στην κοινωνία και μέσα στην ιστορία, τη στιγμή ακριβώς που αυτό πραγματοποιεί την αυτονομία του. [...] Γι’ αυτό ακριβώς μπορεί να υπάρξει μια πολιτική της ελευθερίας, και γι’ αυτό τον λόγο δεν είμαστε αναγκασμένοι να διαλέξουμε ανάμεσα στη σιωπή και στη χειραγώγηση, αλλ’ ούτε και να παρηγορούμαστε λέγοντας: “τελικά, ο άλλος θα κάνει αυτό που θέλει”. Γι’ αυτό ακριβώς και είμαι τελικά υπεύθυνος γι’ αυτό που λέω (και γι’ αυτό που αποσιωπώ). Τέλος, διότι η αυτονομία, όπως την ορίσαμε, οδηγεί άμεσα στο πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα. Η αντίληψη που αναπτύξαμε δείχνει ότι δεν μπορούμε να θέλουμε την αυτονομία χωρίς να την θέλουμε για όλους, και ταυτόχρονα ότι η πραγματοποίησή της δεν μπορεί να γίνει πλήρως νοητή παρά ως έργο συλλογικό.” [Κορνήλιος Καστοριάδης, Η Φαντασιακή Θέσμιση Της Κοινωνίας, σελ. 150 - 174]
Όπως βλέπουμε και στο παραπάνω απόσπασμα, η ατομική με την κοινωνική αυτονομία είναι συνυφασμένες, από την στιγμή που ο άνθρωπος είναι αναπόφευκτα κοινωνικό ον. Την ευθύνη, όμως, για την κοινωνική ξένωση την έχουν εξ ολοκλήρου τα μέλη της κοινωνίας; Όχι.
“Κι αυτό, διότι η ξένωση, η κοινωνική ετερονομία, δεν εμφανίζεται απλώς ως “λόγος του άλλου” - [...] ο άλλος εξαφανίζεται μέσα στο συλλογικό ανώνυμο, το απρόσωπο των “οικονομικών μηχανισμών της αγοράς”, [...] του νόμου μερικών που παρουσιάζεται ως ο νόμος. [...] Η ξένωση λοιπόν εμφανίζεται ως θεσμισμένη, εν πάση περιπτώσει ως έντονα προσδιορισμένη από τους θεσμούς. Και η σχέση της με τους θεσμούς εμφανίζεται διττή.
Πρώτον. οι θεσμοί μπορούν να είναι, και είναι πράγματι, ξενωτικοί στο ιδιαίτερό τους περιεχόμενο. Είναι ξενωτικοί, στον βαθμό που αποτελούν έκφραση και κύρωση μιας ταξικής δομής, γενικότερα μιας ανταγωνιστικής διαίρεσης της κοινωνίας, και, κατα συρροήν, της εξουσίας μιας ορισμένης κοινωνικής κατηγορίας πάνω στο σύνολο. [...]
Πέρα όμως από αυτή την όψη, και γενικότερα - διότι αυτό ισχύει και για τις κοινωνίες που δεν εμφανίζουν ανταγωνιστική διαίρεση, όπως πολλές αρχαϊκές κοινωνίες - υπάρχει ξένωση της κοινωνίας ανεξαρτήτως τάξεων, στους θεσμούς της. [...] ο θεσμός, μόλις τεθεί, φαίνεται να αυτονομείται, διαθέτει δική του αδράνεια και λογική, [...] αυτό που “στην αρχή” μπορούσε να θεωρηθεί σαν ένα σύνολο θεσμών στην υπηρεσία της κοινωνίας, γίνεται μια κοινωνία στην υπηρεσία των θεσμών.” [όπως πριν, οι εμφάσεις είναι του συγγραφέα]
Συνεπώς, μια κοινωνία που θα δεχόταν τον λόγο ενάντια στην θεσμισμένη κοινωνική ξένωση, θα μπορούσε να ξεπεράσει και τα εμπόδια που βάζουν οι θεσμοί για να εμποδίσει την ξένωση. “Αν όλος ο πληθυσμός ήξερε, το καπιταλιστικό καθεστώς δεν θα κρατούσε 24 ώρες”, έλεγε η Ρόζα Λούξεμπουργκ, συνδέοντας το “ήξερε” με το “ήθελε”.
Ο πληθυσμός μπορεί να θέλει, πώς θα κινηθεί όμως; Πώς θα ξέρει ότι θα αποφασίσει τα σωστά πράγματα ώστε να πετύχει αυτά που θέλει; Χρειάζεται ένα συγκεκριμένο επαναστατικό πρόταγμα. Το πράττειν γενικά δεν αρκεί, αφού το περιεχόμενό του, οι πράξεις δηλαδή, μπορεί να μην είναι ουσιαστικές, μπορεί να είναι ένας ακτιβισμός με δράση μόνο για την δράση. Ενώ το πρόταγμα είναι συγκεκριμένο, όπως επίσης και το πρόγραμμά του. Ένα πρόταγμα μπορεί να είναι η αυτοθέσμιση της κοινωνίας, και πρόγραμμά του π.χ. οι συνελεύσεις, η κολλεκτιβοποίηση των μέσων παραγωγής κλπ. Μια πράξη, λοιπόν, που γίνεται πλέον σ’ αυτό το πλαίσιο αποκτά κάποιο νόημα. Σημαίνει κάτι, χωρίς αυτό να την κάνει αυτομάτως και ωφέλιμη.
Μια πράξη που θεσμίζει με βάση τις κοινωνικές ανάγκες, έχει σίγουρα κάποιο νόημα. Αν το νόημα αυτό είναι επιφανειακό ή ουσιαστικό, εξαρτάται από την φύση της ανάγκης που ικανοποιείται. Αν η ανάγκη είναι πραγματική, τότε είναι ουσιαστικό. Αν είναι πλασματική, τότε είναι επιφανειακό. Πλασματικές ανάγκες καλλιεργούνται στους ανθρώπους σχεδόν σε όλους τους τομείς της ζωής τους. Οι θεσμοί, όντας θεσμοί ξένωσης, δεν θεσμίζουν πάνω στο πραγματικό, αλλά πάνω στο φαντασιακό.
Η απόδοση φαντασιακών ιδιοτήτων σε κάτι, δεν πρέπει να συνδέεται με το φανταστικό. Φαντασιακές ιδιότητες αποδίδονται σε κάτι που υπάρχει, ενώ κάτι το φανταστικό δεν υπάρχει, αλλά το εφευρίσκουμε. Έτσι, φαντασιακές ιδιότητες έχουν τα μαγικά αντικείμενα, δηλαδή σημασίες μη προσπελάσιμες ορθολογικά. Οποιοδήποτε δόγμα βασίζεται στο φαντασιακό, όπως και πολλές έννοιες στην εποχή μας - οι θρησκείες, το πνεύμα, ο πολίτης, το κράτος, το κόμμα, το έθνος, το χρήμα, το παιδί κλπ.
Το φαντασιακό, εκτός από ατομικό, μπορεί να είναι και κοινωνικό. Είναι το “κάτι παραπάνω” που υπάρχει στην κοινωνία και την διαφοροποιεί από ένα άθροισμα ατόμων. Όταν αυτό δεν ταυτίζεται με το θεσμισμένο φαντασιακό της ξένωσης, μπορεί να θέσει όρους κοινωνικής αυτονομίας, δηλαδή η κοινωνία μπορεί να αυτοθεσμιθεί.
Ο Μαρξ είπε ότι “πρέπει να σταματήσουμε να ερμηνεύουμε τον κόσμο, καιρός να τον αλλάξουμε”. Σίγουρα πρέπει να σταματήσουμε να τον ερμηνεύουμε σαν σύνολο φαινομένων, αλλά πρέπει να συνεχίσουμε να προσπαθούμε να τον κατανοήσουμε, αφού ζούμε σε έναν κόσμο νοημάτων, σε έναν κόσμο σημασιών. Και, όταν ο κόσμος αλλάζει - και αλλάζει συνέχεια - “χρειάζεται να αλλάξουμε την σκέψη μας για να τον κατανοήσουμε” όχι να προσκολλούμαστε σε δόγματα.


Ένα κείμενο των συντρόφων/-ισσων από τη Σάμο, Rebeldes Titeres
Πηγή: www.terminal119.gr


Συνέχεια...
0
Του Δημήτρη Λιβιεράτου

Σ’ ένα κόσμο που το 2009 είχε πληθυσμό 6.768.167.712 κατοίκους, η Ελλάδα των 11.260.000 κατοίκων αποτελούσε το 0,166% του πλανήτη. Ωστόσο, ο ελληνικός καπιταλισμός κατέχει την 22η θέση στον κόσμο στη λίστα των πιο πλούσιων χωρών.

Ας δούμε πώς εξειδικεύεται αυτό σε μερικά βασικά χαρακτηριστικά του, που αποτελούν τους πυλώνες της δυναμικής του:


1. Μέχρι το 2009 ήταν πρώτος στον παγκόσμιο εμπορικό στόλο. Το 2010 έγινε δεύτερος, κατέχοντας το 14,8% του συνόλου της παγκόσμιας εμπορικής ναυτιλίας. Ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος αποτελείται από 2.974 πλοία συνολικής χωρητικότητας 175.540.000 τόνων. Όμως, αν συνυπολογιστεί ότι ελέγχουν και το στόλο άλλων, μικρότερων πλοιοκτητών, φτάνουμε στο 20% περίπου του παγκόσμιου στόλου! Ο υπό ελληνική σημαία στόλος είναι πέμπτη δύναμη στον κόσμο (αυτό σημαίνει ότι πολλά ελληνόκτητα πλοία ταξιδεύουν με ξένη σημαία – τους συμφέρει καλύτερα) και πρώτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κατέχοντας το 39,7% του συνόλου.

Μέχρι το τέλος του 2009 οι Έλληνες εφοπλιστές (μια συμπαγής ομάδα περίπου 400 πλοιοκτητών) είχαν παραγγείλει τη ναυπήγηση 748 νέων πλοίων, χωρητικότητας 64,9 εκατ. τόνων, κυρίως στα ναυπηγεία της Νότιας Κορέας και της Κίνας.

Οι εγκατεστημένες στην Ελλάδα περίπου 1.300 ναυτικές επιχειρήσεις απασχολούν πάνω από 12.000 υπαλλήλους. Το ξένο συνάλλαγμα από ναυτιλιακές υπηρεσίες το 2009 ήταν 13,552 δισ. ευρώ, έναντι 19,188 δισ. ευρώ το 2008 – η πτώση οφείλεται σε μείωση του όγκου του παγκόσμιου εμπορίου και σε μεγάλη πτώση των τιμών των ναύλων. Το συνάλλαγμα αυτό αντιστοιχεί στο 5,6% του ΑΕΠ!

Οι Έλληνες εφοπλιστές συνήθως αποφεύγουν τη δημοσιότητα – εξάλλου δεν υποχρεούνται καν να δημοσιεύουν ισολογισμούς, ενώ έχουν 57 φοροαπαλλαγές και η συνειοσφορά τους στη φορολογία είναι μικρότερη και από των μεταναστών! Όμως, είναι επιχειρηματικά παρόντος, με εμφανή τη συμμετοχή τους σε τουριστικές εγκαταστάσεις, ναυτικές συγκοινωνίες εσωτερικού και εξωτερικού, αεροπορία, τράπεζες και άλλους τομείς όπου η συμμετοχή τους είναι λιγότερο -ή και καθόλου- γνωστή.

2. Έχει ένα δυναμικά αναπτυσσόμενο και επεκτατικό στο εξωτερικό τραπεζικό τομέα: Οι ελληνικές τράπεζες, από τη στιγμή που άνοιξαν τα βόρεια σύνορα το 1989-1990 με τη διάλυση των Ανατολικών καθεστώτων, προχώρησαν αμέσως “στους δρόμους τους παλιούς”, όπως τότε γράφαμε. Αυτή την περίπου εικοσαετία μέχρι σήμερα, η επέκταση των ελληνικών τραπεζών στα Βαλκάνια και τις Ανατολικές χώρες όχι μόνο ήταν καλπάζουσα αλλά μάλλον και πρωτοφανής στην ταχύτητά της. Σήμερα, στα μέσα του 2010, λειτουργούν περίπου 3.500 υποκαταστήματα των ελληνικών τραπεζών σ’ αυτές τις χώρες – χωρίς να λογαριάζουμε και την επέκταση των μεγάλων κυπριακών τραπεζών στις ίδιες περιοχές. Ταχύτατη είναι επίσης η επέκταση των ελληνικών τραπεζών στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια. Να σημειώσουμε επίσης ότι στην αρχή αυτής της περιόδου οι ελληνικές τράπεζες αποσύρθηκαν τελείως από τις δυτικές αγορές, πουλώντας τα καταστήματα που είχαν σε Ευρώπη και ΗΠΑ, ρίχνοντας το βάρος τους σε πιο παρθένες αγορές.

Τα καθαρά κέρδη των ελληνικών τραπεζών από τα υποκαταστήματά τους στο εξωτερικό ήταν μεγάλα. Για την Εθνική, το 45% του συνόλου των κερδών της οφείλεται στα κέρδη από τα καταστήματά της στην Τουρκία. Για την Alpha Bank ήταν το 24% του συνόλου των κερδών της. Για την EGNATIA το 33% και για την Πειραιώς το 41%. Σημειώνουμε ότι στην τραπεζική κρίση που ξέσπασε από το 2008 στις ΗΠΑ και την Ευρώπη δεν σημειώθηκε ούτε μία χρεοκοπία ελληνικής τράπεζας – έστω και μικρής. Φυσικά στηρίχτηκαν από το Δημόσιο με 28 δισ. ευρώ και τελευταία με άλλα 10 δισ. ευρώ από το “πακέτο” του Μνημονίου, αλλά στις ΗΠΑ και σε ευρωπαϊκές χώρες είχαμε χρεοκοπίες τραπεζών παρά τη στήριξη του τραπεζικού τομέα.

3. Έχει χιλιάδες επιχειρήσεις με παρουσία στις Βαλκανικές χώρες, την Ανατολική Ευρώπη, τη Ρωσία, την Ουκρανία, την Τουρκία, την Αίγυπτο κ.λπ.

Κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια πόσες – ίσως χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις έχουν εγκατασταθεί σ’ αυτές τις χώρες και τις εκμεταλλεύονται, επωφελούμενες από τα χαμηλά μεροκάματα, την απουσία ισχυρών συνδικάτων, την απουσία πλαισίων προστασίας της εργασίας, την απουσία περιβαλλοντικών δεσμεύσεων για την επιχειρηματική δραστηριότητα, τη διαφθορά του πολιτικού συστήματος που ευνοεί την εξαγορά κυβερνητικών αξιωματούχων κ.λπ. κ.λπ. Ανάμεσα σ’ αυτές τις χιλιάδες επιχειρήσεις είναι και πολλές που έκλεισαν τα εργοστάσιά τους στην Ελλάδα και μετεγκαταστάθηκαν σ’ αυτές τις χώρες. Πολλές από αυτές είχαν πάρει στο μεταξύ κρατικές επιδοτήσεις με βάση τον αναπτυξιακό νόμο…

Να σημειώσουμε ότι ένα σημαντικό μέρος αποτελούν 480 ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία, με εργοστάσια, εμπορικές και παντός άλλου τύπου αντιπροσωπείες, συνεργαζόμενες πολλές φορές με Τούρκους επιχειρηματίες. Το σύνολο των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία είναι περίπου 6 δισ. δολάρια. Η σημαντικότερη απ’ αυτές ήταν η εξαγορά της τουρκικής τράπεζας FINANS BANK από την Εθνική το 2009 με 4,5 δισ. δολάρια. Ειδικά το 2009, έτος οικονομικής κρίσης για την Ελλάδα, επενδύθηκαν στην Τουρκία από Έλληνες καπιταλιστές 780 εκατ. δολάρια. Για να κάνουμε τις συγκρίσεις, ο τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα αντιπροσωπεύονται από 10 επιχειρήσεις με συνολική επένδυση 30 εκατ. ευρώ. Και παρ’ όλα αυτά ήταν αρκετό να έρθει πρόσφατα ο Ερντογάν στην Ελλάδα με πολυμελή αντιπροσωπεία Τούρκων επιχειρηματιών για ν’ αρχίσει το κλαψούρισμα ότι οι Τούρκοι θα “καταλάβουν οικονομικά” την Ελλάδα…

Ο ιδιωτικός τομέας

Ας μπούμε όμως βαθύτερα στο αρχιπέλαγος του σύγχρονου ελληνικού καπιταλισμού, εξετάζοντας τον ελληνικό ιδιωτικό καπιταλιστικό τομέα.

• Κατασκευαστικές εταιρείες: Ένας ισχυρός και σύγχρονος καπιταλιστικός κλάδος, που δραστηριοποιείται επίσης με επιτυχία και στο εξωτερικό. Ελληνικές κατασκευαστικές κατασκευάζουν από διυλιστήρια στη Σ. Αραβία, αυτοκινητόδρομους στην Πολωνία, οικιστικά συγκροτήματα στη Ρωσία, κάθε λογής δημόσια και ιδιωτικά έργα σε όλη την έκταση των Βαλκανίων.

• Ελληνικές πολυεθνικές: Ναι, από την Ελλάδα ενεργούν ή είναι εγκατεστημένες 216 ελληνικές πολυεθνικές! Ο κατάλογος που δίνει η “Ναυτεμπορική” δεν είναι ακόμη ολοκληρωμένος – υπάρχουν και άλλες. Αυτές όλες ενεργούν σε όλο τον κόσμο με έδρα την Ελλάδα. Να σημειώσουμε ότι σ’ αυτές δεν περιλαμβάνονται τραπεζικές και ναυτιλιακές εταιορείες.

• Υπεράκτιες (off shore) εταιρείες: Υπερχώριες τις αποκαλούν μερικοί και είναι εκατοντάδες. Ένας ολόκληρος ανεξέλεγκτος κόσμος επιχειρήσεων, όπως φάνηκε από τα σκάνδαλα της τελευταίας περιόδου. Δρουν ασύδοτα, με την ανοχή ή και κάλυψη των κυβερνήσεων και του καθεστώτος, προστατεύοντας τομείς της επιχειρηματικής δραστηριότητας από τη φορολόγηση, ξεπλένοντας “βρόμικο” χρήμα από τομείς μαφιόζικης καπιταλιστικής δραστηριότητας (ναρκωτικά, όπλα, trafficing κ.λπ.). Ένας μισθωτός που κάνει μια φορολογική παρατυπία ή ένας μικρομαγαζάτορας που δεν έχει τακτοποιημένα χαρτιά μπορούν να οδηγηθούν στη φυλακή ή στη χρεοκοπία, αλλά για τις αποδεδειγμένα πέραν των νόμων δραστηριότητες των πολυεθνικών υπάρχει ασυλία.

• Μερικά χτυπητά παραδείγματα ελληνικών επιχειρήσεων μεγάλης εμβέλειας: Στην Ελλάδα εδρεύει η INTRALOT, δεύτερη εταιρεία στον κόσμο στον τομέα τυχερών παιχνιδιών. Όλα της τα τερματικά και άλλα μηχανήματα, αλλά και το λογισμικό, είναι ελληνικής τεχνολογίας και παράγονται από την INTRACOM των 2.500 εργαζομένων. Η 3Ε COCA COLA είναι η δεύτερη σε κύκλο εργασιών μετά την πρώτη στις ΗΠΑ. Ελληνικής ιδιοκτησίας και με εργοστάσια σε πάνω από 30 χώρες, με πάνω από 30 εταιρείες σε χώρες με συνολικό πληθυσμό περίπου 500 εκατ. ανθρώπων. Οι ελληνικές χαλυβουργίες παράγουν πάνω από 2,5 εκατ. τόνους χάλυβα το χρόνο, καλύπτοντας τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς αλλά και εξάγοντας στο εξωτερικό. Αναφέρουμε το συγκρότημα της ΒΙΟΧΑΛΚΟ με 90 εταιρείες σε πολλές χώρες. Η τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ βρίσκεται σε πολλές χώρες, μεταξύ αυτών και οι ΗΠΑ, παράγοντας τσιμέντο από 7 εργοστάσια. Αλλά και επιχειρήσεις με ισχυρή μετοχική συμμετοχή του Δημοσίου δραστηριοποιούνται σε πολλές χώρες και κατέχουν δεκάδες άλλες επιχειρήσεις. Αναφέρουμε τον ΟΤΕ (κατέχει πολλές εταιρείες τηλεπικοινωνιών – τηλεφωνίας σε όλα τα Βαλκάνια), τα ΕΛΠΕ κ.λπ. Πρέπει να υπογραμμίσουμε τη σημασία του ενεργειακού κλάδου, με την παρουσία της ΔΕΗ, της ΔΕΠΑ, της ΔΕΣΦΑ κ.λπ., αλλά και με τη συμμετοχή σε σημαντικά ενεργειακά δίκτυα πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Καπιταλιστική “εποποιία”

Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε και με άλλα σοβαρά μεγέθη στη βιομηχανία, το εμπόριο, την τεχνογνωσία, τον τουρισμό κ.λπ. Αλλά όσα αναφέραμε δειγματοληπτικά αρκούν για να δώσουν μια πρώτη εικόνα για το δυναμισμό του ελληνικού καπιταλισμού, ιδιωτικού και δημόσιου. Δεν τα αναφέρουμε προφανώς για να δοξάσουμε τον ελληνικό καπιταλισμό, αλλά για να πούμε ότι η ελληνική εργατική τάξη αλλά ακόμη περισσότερο οι εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα δεν έχουν πάρει ποτέ το μερίδιο που δικαιούνται από την ανάπτυξη του ελληνικού καπιταλισμού. Μέχρι και το 2008 και για 14 συνεχόμενα χρόνια η αύξηση του ελληνικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) ήταν από 3 έως 5,6% σε ετήσια βάση. Από τους ταχύτερους και διαρκέστερους ρυθμούς ανάπτυξης στον κόσμο. Μια πραγματική εποποιία για τον νεοελληνικό καπιταλισμό, μια εποποιία κερδών και επέκτασης. Ωστόσο, οι Έλληνες εργαζόμενοι και οι εργαζόμενοι μετανάστες δεν πήραν παρά ψίχουλα από αυτή την ανάπτυξη, ενώ η φτώχεια σταθεροποιήθηκε στο 20% και πάνω και ο επίσημος δείκτης της ανεργίας (που κρύβει μεγάλο μέρος της πραγματικής ανεργίας) παρέμεινε κοντά στο 10%.

Ένας …αόρατος καπιταλισμός

Ο ελληνικός καπιταλισμός έχει καταφέρει να είναι σχεδόν …αόρατος. Σαν να μην υπάρχει! Για τα δύο μεγάλα κόμματα και το ΛΑΟΣ εξηγείται γιατί τον καλύπτουν: η …εξαφάνιση του ελληνικού καπιταλισμού βολεύει τη συνέχιση των πολιτικών λιτότητας, τη συνέχιση της άδικης αναδιανομής του πλούτου. Όμως πώς να εξηγήσει κανείς ότι και τα αριστερά κόμματα διστάζουν να μιλήσουν για τον ελληνικό καπιταλισμό, να αποκαλύψουν τις διαστάσεις του και τη δυναμική του; Τα πάντα συζητιούνται σ’ αυτή τη χώρα, αλλά οι λέξεις ελληνικός καπιταλισμός και πολύ περισσότερο η αποκάλυψη και αποτύπωση της πραγματικότητάς του είναι πράγματα που σπανίως θα συναντήσει κανείς ακόμη και στις δημόσιες τοποθετήσεις της Αριστεράς. Συνήθως μιλάνε με άλλες εκφράσεις, όπως “οι 200 οικογένειες”, “η ολιγαρχία”, “η πλουτοκρατία” κ.λπ. Μάλιστα, εφευρίσκουν διάφορα επίθετα για να τον χαρακτηρίσουν: καθυστερημένος, εξαρτημένος, μεταπρατικός κ.λπ. είναι μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που έχει εφεύρει η Αριστερά για να …συσκοτίσει την πραγματικότητα ενός από τους πιο δραστήριους, σύγχρονους αλλά και σκληρούς καπιταλισμούς του κόσμου. Με αυτό τον τρόπο, ο ελληνικός καπιταλισμός, εκτός από τις μεγάλες οικονομικές του επιτυχίες, έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα αδιαπέραστο σχεδόν προπέτασμα καπνού που τον καλύπτει. Το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής διανόησης και μάλιστα της Αριστερής έχει αποδεχτεί τη θεωρία της “Ψωροκώσταινας”. Με μια τέτοια κακομοίρικη ανατομία του ελληνικού καπιταλισμού, οι κυβερνήσεις και τα κόμματα του κεφαλαίου καταφέρνουν να πείθουν την ελληνική εργατική τάξη και τον ελληνικό λαό ότι δεν πρέπει να έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις από έναν καθυστερημένο και εξαρτημένο καπιταλισμό. Αντί να διεκδικούν απ’ αυτόν δικαιώματα, καλά θα κάνουν να αγωνιστούν εναντίον των ξένων “αφεντικών” του ελληνικού καπιταλισμού, που δεν τον αφήνουν να προοδεύσει και να ανοίξει τα φτερά του… Όλο αυτό βέβαια επιτρέπει επίσης σε μια αριστερούτσικη ελίτ να συμπαρίσταται ή και να εντάσσεται στην “καλή κοινωνία”, διεκδικώντας και κατέχοντας ρόλους στην καλλιτεχνία, τη μουσική, το θέατρο, τη λογοτεχνία και άλλους τομείς και εκδηλώσεις, που φτιασιδώνουν με άλλοθι “προοδευτικότητας” και “ελευθερίας” τον ελληνικό καπιταλισμό. Ποιος διακινδυνεύει αυτά τα προνόμια και τους ρόλους με το να τα βάλει ευθέως με τον ελληνικό καπιταλισμό; Γι’ αυτό, το να μιλάς ευθέως γι’ αυτόν είναι γραφικότητα, είναι tres banal…

Φυσικά, στην προέκταση μιας τέτοιας στάσης έρχεται και η συνεχής αναζήτηση για τη συμμετοχή στη διακυβέρνηση, με προγράμματα “εξυγίανσης” της ελληνικής οικονομίας, η οποία βρίσκεται όχι από το 2008 αλλά …γενικώς σε διαρκή κρίση. Βέβαια ο ελληνικός καπιταλισμός δεν έχει ανοιχτά αυτιά για να ακούσει τέτοιες προτάσεις για συμμετοχή στη διακυβέρνηση. Δεν θέλουν καμιά Αριστερά. Καλό είναι να στέκεται στο περιθώριο, πολλές φορές και σαν μια σεβαστή γραφικότητα. Μόνο σε επικίνδυνες για το καθεστώς στιγμές καλείται να βοηθήσει να ξεπεραστεί η κρίση του. Όπως ήταν η “οικουμενική” κυβέρνηση του 1989, με τη συμμετοχή και των δύο μεγάλων κομμάτων της Αριστεράς. Για λίγο, μέχρι να περάσει η άμεση κρίση, κι ύστερα ξανά από την αρχή.
Τελικά, η σε μεγάλο βαθμό ενσωμάτωση της αριστερής διανόησης, ο κυβερνητισμός στην Αριστερά, η έλλειψη ταξικής προσέγγισης κ.λπ. έχουν ευθεία σχέση με την άρνηση της Αριστεράς να αναγνωρίσει τον αντίπαλό της, τον ελληνικό καπιταλισμό, και να τον στοχοποιήσει χωρίς περιστροφές. Γιατί αν κάνεις κάτι τέτοιο, οι συνέπειες είναι προφανείς: δεν μπορείς να συναγελάζεσαι με την “καλή κοινωνία”, δεν μπορείς να είσαι “χρήσιμος” στη “διακυβέρνηση του τόπου”, δεν είσαι αξιοσέβαστο μέλος του επίσημου πολιτικού συστήματος, δεν έχεις ασυλία από τον ελληνικό καπιταλισμό, τους μηχανισμούς του και τα κόμματά του.

Σημείωση: Το κείμενο αυτό συνειδητά δεν ασχολήθηκε με την κρίση του ελληνικού καπιταλισμού. Όχι γιατί αυτή δεν υπάρχει, αλλά γιατί πρέπει πρώτα να ξέρουμε τι είναι αυτό που είναι σε κρίση.

Πηγή: aformi.wordpress.com

Συνέχεια...

Το παράδειγμα της Marinaleda!

Posted: by παντιγέρα in Ετικέτες ,
1
Una Utopia Hacia la paz!

Χωρίς παπά και χωροφύλακα

Η Μαριναλέντα, µια κοινότητα 2.645 κατοίκων στην Ανδαλουσία, δεν έχει ανεργία, δεν έχει αστυνοµικούς και τα σπίτια της νοικιάζονται µε 15 ευρώ τον µήνα. Ο δήµαρχός της, ο κοµµουνιστής Χουάν Μανουέλ Σάντσες Γκορντίγιο, επανεκλέγεται εδώ και 31 χρόνια.
Εδώ και πολλά χρόνια, την εβδοµάδα που οι άλλες πόλεις στην Ισπανία γιορτάζουν το Πάσχα, στη Μαριναλέντα γιορτάζουν την ειρήνη. «Ο δήµαρχός τους είναι τρελός», λένε στο γειτονικό χωριό. «Ενώ εµείς οι άλ λοι Ισπανοί κάνουµε θρησκευτικές λιτανείες, εκείνοι κάνουν επί 5 µέρες πάρτι». Πολλοί νέοι από τη Σεβίλλη, τη Γρανάδα, τη Μαδρίτη, πηγαίνουν για να γιορτάσουν µε τους χωρικούς της Μαριναλέντας.


Οταν εξελέγη για πρώτη φορά, το 1979, ο Γκορντίγιο ήταν ο νεώτερος δήµαρχος στην Ισπανία. Το 1986, έπειτα από 12 χρόνια αγώ νων και καταλήψεων κυρίως από τις γυναίκες του χωριού, η Μαριναλέντα κατάφερε να πά ρει από ένα γαιοκτήµονα 12.000 στρέµµατα γης και να δηµιουργήσει έναν αγροτικό συ νεταιρισµό από τον οποίο ζει σήµερα σχεδόν όλο το χωριό. «Η γη δεν ανήκει σε κανέναν, η γη δεν αγοράζεται, η γη ανήκει σε όλους!», λέει ο δήµαρχος.

Στον συνεταιρισµό Εl Ηumoso οι συνεταίροι εργάζονται 6½ ώρες την ηµέρα, από τη Δευτέρα ώς το Σάββατο, δηλαδή 39 ώρες την εβδοµάδα. Ολοι έχουν τον ίδιο µισθό, ανεξάρτητα από τη δουλειά που κάνουν. Οι συγκοµιδές (ελαιόλαδο, αγκινάρες, πιπεριές κ.λπ.) συσκευάζονται στο µικρό εργοστάσιο Ηumar Μarinaleda που βρίσκεται στη µέση του χωριού και στο οποίο εργάζονται, σε πολύ χαλαρή ατµόσφαιρα, περίπου 60 γυναίκες και 4-5 άνδρες. Τα προϊό ντα πωλούνται κυρίως στην Ισπανία. Τα έσο δα του συνεταιρισµού δεν µοιράζονται, αλλά επενδύονται και πάλι στον συνεταιρισµό για να δηµιουργηθούν δουλειές. Γι’ αυτό στο χω ριό δεν υπάρχουν άνεργοι. Οµως ακόµη και σε εποχές που δεν υπάρχουν αρκετές γεωργικές δουλειές για όλους, οι µισθοί καταβάλλονται.

Στη Μαριναλέντα, η στέγαση, η εργασία, ο πολιτισµός, η εκπαίδευση και η υγεία θεωρού νται δικαίωµα. Μια θέση στον παιδικό σταθµό µε όλα τα γεύµατα κοστίζει 12 ευρώ τον µήνα. Από την άλλη, «εδώ δεν έχουµε χωροφύ λακες, θα ήταν µια άχρηστη σπατάλη», λέει ο δήµαρχος. «Δεν έχουµε ούτε παπά - δόξα τω Θεώ!», προσθέτει γελώντας. Πάντως η ελευθερία της λατρείας είναι εγγυηµένη και το Πάσχα έγινε µια µικρή θρησκευτική λιτανεία, η οποία πέρασε διακριτικά από τους δρόµους του χω ριού, χωρίς θεατές και αποφεύγοντας την πλατεία όπου γινόταν η γιορτή.

«Εφαρµόζουµε µια συµµετοχική δηµοκρατία, αποφασίζουµε για όλα, από τους φόρους ώς τις δηµόσιες δαπάνες, σε µεγάλες συνελεύσεις. Πολλά κεφάλια δίνουν πολλές ιδέες», λέει ο Γκορντίγιο. «Ξέρουµε πως οι άνθρωποι µπορούµε να δουλεύουµε και για άλλες αξίες, όχι αποκλειστικά για το χρήµα».

Γιώργος Αγγελόπουλος

Μαριναλέντα, η Γη της Ουτοπίας from Kouti Pandoras on Vimeo.




Για περισσότερες πληροφορίες επισκευτείτε το επίσημο site της marinaleda: www.marinaleda.com

Μια σύντομη κριτική: Σαφέστατα το παράδειγμα της Μαριναλέντα δεν πρόκειται για ένα ολοκληρωμένης μορφής σοσιαλιστικό καθεστώς παρά μια θετική προσπάθεια που έμπρακτα αποδεικνύει πως ο καπιταλισμός όχι μόνο δεν είναι μονόδρομος αλλά ένα σύστημα που πλέον θα έπρεπε να ανήκει… στην Ιστορία. Στην καπιταλιστική λοιπόν Ισπανία του 2010, το ενοίκιο ενός μικρού σπιτιού πολλές φορές αγγίζει τα 700 ευρώ (κυρίως στις μεγαλουπόλεις) ενώ ο βασικός μισθός δεν ξεπερνά τα 600. (Ως γνωστόν η Ισπανία αποτελεί την χώρα με τα χαμηλότερα εισοδήματα στην Ευρώπη των 15 αμέσως μετά την Πορτογαλία). Σε ένα μικρό χωριό 2000-3000 κατοίκων που δεν βρίσκεται κοντά σε κάποιο αστικό κέντρο, ένα μέσο ενοίκιο εκτιμάται πως αγγίζει τα 100 με 150 ευρώ. Στην περίπτωση της Μαριναλέντα η στέγαση κοστίζει μόνο 15€. Οι κοινωνικές παροχές της χώρας που κατακτήθηκαν με αγώνες και θυσίες έχουν πληγεί από αυστηρά μέτρα λιτότητας που παρά την θέληση των πολιτών η κυβέρνηση του “σοσιαλιστικού” κόμματος επέβαλε προκειμένου να αντιμετωπίσει την κρίση. Η ανεργία ξεπερνά το 20% (πόσοστό που θυμίζει Αφρικανική χώρα) και σε πολλές περιπτώσεις οι εργασιακές συνθήκες θυμίζουν… χώρες της Λατινικής Αμερικής. Στην Μαριναλέντα οι δείκτες ανεργίας εδώ και δεκαετίες δείχνουν μηδέν!!!

Σαφέστατα η Μαριναλέντα δεν είναι μέρος όπου θα μπορούσαν να ανθήσουν οι τέχνες, οι επιστήμες μιας και πρόκειται μόλις για μια αγροτική επαρχεία 2.645 κατοίκων. Ωστόσο όμως βασικά προβλήματα που μαστίζουν την χώρα είναι σχεδόν ανύπαρκτα σε αυτήν την μικρή γωνιά του πλανήτη.

Ελευθεριακός κομμουνισμός; Γιατί όχι; Η Ισπανική κοινωνία έχει πολλές φορές δείξει τον δρόμο της αντίστασης, με αποκορύφωμα την εξέγερση των αναρχικών της Βαρκελώνης το 1936. Αναρχικές ιδεολογίες γίνονται ευρέως αποδεκτές σε διάφορές περιοχές της χώρας. Αναρχοσυνδικαλιστικά σωματεία όπως CNT (Confederaciοn Nacional del Trabajo), CGT (Confederaciοn General del Trabajo), αριθμούν εκατοντάδες χιλιάδες μέλη αντιπροσωπεύοντας πάνω απο δύο εκατομμύρια εργαζόμενους σε όλη την χώρα. (Βλ επίσης, αντάρτικα πόλης στην Ισπανία ETA και GRAPO). Πιθανότατα αυτός να είναι και ο βασικότερος λόγος που φασιστικά κόμματα όπως η Le Falagne, Democracia National (εθνικο-σοσιαλιστικό) δεν κατάφεραν ποτέ να συσπειρώσουν παραπάνω από μερικές χιλιάδες ψήφους, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει πως απουσιάζουν υπερβολικά συντηρητικές φωνές και κρατική καταστολή. Σε σύγκριση όμως με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες όπου ακροδεξιά κόμματα ξεπέρασαν ακόμα και το 20% του συνόλου των ψήφων, στην Ισπανία παραμένουν ακόμα στο περιθώριο!

Πηγές: www.tanea.gr, blackfoxgr.com, www.marinaleda.com

Συνέχεια...

Η ημιμάθεια είναι χειρότερη της αμάθειας

Posted: by παντιγέρα in Ετικέτες ,
0
1) Ελευθεριακός Πρώτος ο Γάλλος αναρχικός Ζοζέφ Ντεζάκ χρησιμοποιεί την λέξη αυτή και μάλιστα εκδίδει και μια εφημερίδα “ ο ελευθεριακός ” από το 1858 έως το 1861. Σε αυτή την αγνοημένη φυσιογνωμία οφείλουμε μια πρώιμη έννοια του κομμουνιστικού αναρχισμού και πολλά άλλα μέσα από το ουτοπικό του έργο “ Η Ανθρωπόσφαιρα ” (να σημειώσουμε δε, ότι ο Ντεζάκ ήταν ταπετσέρης και ελαιοχρωματιστής και όχι κάποιος μικροαστός ή μεσοαστός γραφιάς. Το έργο του υποτιτήθηκε και αγνοήθηκε, αν και υποκλάπηκε σε πολλά σημεία του. Στην “Ανθρωπόσφαιρα”, περιγράφει τους πλανήτες και τη γη σαν ζώντες οργανισμούς που ζουν, ανα-πνέουν και αισθάνονται. Πρώιμος “ οικολόγος ”;).




Προτού ο Ντεζάκ σκιαγραφήσει την εικόνα που έχει για την αναρχιστική, όπως λέει κοινωνία, σκιαγραφεί το εγώ:

“… Εγώ έχω όλα τα πάθη, αν και δεν μπορώ βέβαια να τα ικανοποιήσω: το πάθος της αγάπης και του μίσους, όπως επίσης και αυτό της εκλεπτυσμένης πολυτέλειας και της εκλεπτυσμένης απλότητας. Εγώ γνωρίζω κάθε όρεξη: αυτή της καρδιάς και του στομαχιού, της σάρκας και του πνεύματος. Μου αρέσει το άσπρο ψωμί καθώς και το μαύρο, μ' αρέσουν οι θυελλώδεις συζητήσεις και οι γλυκές κουβέντες. Κάθε φυσική και ηθική δίψα είναι γνωστή σε μένα, κάθε μέθη μου είναι οικεία, κάθε τι στον κόσμο που είναι ερεθιστικό πέρα από κάθε μέτρο, όπως και κάθε τι καταπραϋντικό με δελεάζει: ο καφές και η ποίηση, η σαμπάνια και η τέχνη, το κρασί και ο καπνός, το μέλι και το γάλα, το θέατρο, η οχλαγωγία, το φως, η σκιά, η μοναξιά και το κρύο νερό. Εγώ, αγαπώ την εργασία και το σκληρό μόχθο, όπως αγαπώ επίσης την σχόλη και την Καλόβουλη τεμπελιά. ... Δεν γνωρίζω κανέναν άνθρωπο που να έχει τόσες λίγες προκαταλήψεις και τόσα πολλά πάθη όπως εγώ....»
Για την δικιά του ένωση σοσιαλισμού και ατομικισμού λέει τα εξής: “ Κάθε χειρωνακτικό και διανοητικό έργο, κάθε τι που είναι αντικείμενο της παραγωγής και της κατανάλωσης, τα κοινά κεφάλαια, η συλλογική ιδιοκτησία, ανήκουν σε όλους και στον καθένα. Κά­θε έργο της καρδιάς, κάθε τι που έχει ιδιαίτερη ουσία, που είναι ίδιον της ψυχής και των συναι-σθημάτων του ατόμου, το ιδιωτι­κό κεφάλαιο, η ιδιοκτησία του σώματος, κάθε τι τελικά που είναι ο άνθρωπος με την πραγματική του σημασία και αυτό που αυτός επιθυμεί να είναι η ζωή του ή η γενιά του, ανήκει στον εαυτό του…» Συνεπής κατά τα άλλα στην πίστη του στην αδερφικότητα και τη σύνεση που πηγάζουν από τον εγωισμό, διατυπώνει την πρόταση, η οποία είναι ο ορισμός του κομμουνιστικού αναρ-χισμού με το δικαίωμα της ελεύθερης χρήσης του:
“… Ο καθένας να καταναλώνει και να παράγει σύμφω­να με τις ικανότητες του, σύμφωνα με τις ανάγκες του, διότι και η εργασία είναι μια ανάγκη η οποία είναι ακρι­βώς τόσο επιτακτική όσο και η ανάγκη να τρώμε. Η τεμπελιά δεν είναι η κόρη της ελευθερίας και της μεγαλοφυΐας της αν­θρωπότητας, αλλά της σκλαβιάς και του πολιτισμού…» Ενώ στη θέση του καταναγκασμού και των νόμων εμφανίζει τα έθη και την ηθική συνείδηση.
Στην περιγραφή αυτής της μελλοντικής χώρας της ουτοπίας του ο Ντεζάκ είναι πρώιμος αντιντετερμινιστής. «… Οι αναζητητές της ιδανικής ευτυχίας, ακριβώς έτσι όπως οι αναζητητές της φιλοσοφικής λίθου, ίσως δεν πραγμα-τοποιήσουν ποτέ απόλυτα την ουτοπία τους, όμως η ουτοπία τους θα είναι το αίτιο για τις προόδους της ανθρωπότητας …».
O Κροπότκιν έδωσε μια πιο κινηματική χροιά και χρησιμοποίησε τον όρο ελευθεριακός γύρω στο 1890, για να δημιουργήσει μια ομπρέλα για τις μυριάδες ομάδες που δεν αγωνίζονταν μόνο για ελευθερία, αλλά και για ισότητα και για την εναρμόνιση των δύο αυτών φαινομενικά αντίθετων εν-νοιών. Υποστήριζε ότι η ελευθερία είναι ποιοτική και ως τέτοια αποτελεί φυσική συνέπεια της ισότητας που βασίζεται στην κοινοτική ζωή και στα δημοκρατικά ιδανικά.
(Στοιχεία της μονογραφίας του Ντεζάκ, πήραμε από μελέτη του Λαντάουερ (δες βιβλιογραφία). Πάντως είναι χρήσιμο να αναζητηθεί και να μεταφραστεί στα ελληνικά η “ανθρωπόσφαιρα”).

2). Οι αναρχικοί στην επονομαζόμενη αργότερα Πρώτη Διεθνή, χρησιμοποιούσαν και αυτοί τον όρο σοσιαλιστές μόνο που θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως την αριστερή ριζοσπαστική πτέρυγά του, ήταν συσπειρωμένοι σε δύο κύκλους, τους μουτουαλιστές και τους κολεκτιβιστές. Ο Μπακούνιν πρώτος, χρησιμοποίησε στην συλλογικότητα που δημιούργησε μαζί με άλλους συντρόφους, τον όρο «Συμμαχία για τη Σοσιαλιστική Δημοκρατία». Αργότερα όταν αυτή η ονομασία υποκλάπηκε από τους Λασσαλικούς και τους Μαρξιστές, δημιουργώντας κόμμα και ονομάζοντάς το σοσιαλ-δημοκρατικό, ανάγκασε τους αναρχικούς να χρησιμοποιήσουν τον όρο αντιεξουσιαστές σοσιαλιστές για να διαφοροποιηθούν από τους αυταρχικούς – κρατιστές σοσιαλιστές, όρο που υιοθέτησε και ο Μπακούνιν στην μπροσούρα του «Για έναν αντιεξουσιαστικό σοσιαλισμό». Έλεγαν χαρακτηριστικά οι σύντροφοι: «ένας σοσιαλιστής δεν είναι υποχρεωτικά αναρ-χικός - ένας αναρχικός είναι υποχρεωτικά και σοσιαλιστής». Φυσικά εδώ δεν θα λησμονήσουμε να μνημονεύσουμε την παροιμιώδη φράση του «πατέρα» της αναρχίας Προυντόν. «Είσαι δημοκράτης; Όχι. Μήπως είσαι φιλελεύθερος; Όχι καθόλου. Τι είσαι τότε; Είμαι αναρχικός» ( απόσπασμα από το «Τι είναι ιδιοκτησία»).

Ο Κροπότκιν μίλησε πιο ανοικτά και έδωσε μια πιο θετική έννοια του αναρχικός - αναρχία με την κοινωνική της διάσταση και ήταν οι αναρχικοί οι μόνοι που για μεγάλο διάστημα χρησιμοποιούσαν τον επιθετικό προσδιορισμό «αναρχικός κομμουνισμός». Όρο, που στα τελευταία του υιοθέτησε και ο Μπακούνιν σε σχέση με τον κολεκτιβισμό όπου σε μια σοσιαλιστική κοινωνία διατηρούσε το μισθωτό σύστημα, ενώ οι αναρχοκομμουνιστές το καταργούσαν. Ο Κροπότκιν, όπως και ο Μπακούνιν άλλωστε, έθεταν την κοινωνική αλληλεγγύη πάνω απ΄ την ελευθερία και βάσισαν την αναρχική φιλοσοφία και ηθική στην αρχή της κοινωνικότητας .

Ο Ζαν Γκραβ και η Μαρία Κορν, εξέφρασαν πολλές φορές, με πολύ συγκεκριμένο τρόπο, τη σκέψη αυτή. – βλ. λόγου χά-ρη : «Οργάνωση, πρωτοβουλία και συνοχή» , εισήγηση του Ζαν Γκραβ στο Διεθνές Συνέδριο του 1900, (το οποίο απα-γορεύτηκε από τη Γαλλική κυβέρνηση και έγινε υπό συνθήκες παρανομίας). Η Μαρία Κορν στην εισήγηση της ανάφερε: «η επιθυμία για την πλήρη ανάπτυξη του ανθρώπινου υπο-κειμένου μας ωθεί προς την τελειότερη μορφή κοινωνικής αλληλεγγύης. Δεν είμαστε κομμουνιστές παρόλο που είμαστε αναρχικοί, αλλά ακριβώς γιατί είμαστε αναρχικοί», κάτι που υιοθετήθηκε σαν αξίωμα από αυτό το συνέδριο.
Όλοι οι ρεφορμιστές και οι ριζοσπάστες σοσιαλιστές λασ-σαλικοί μαρξιστές και οι μετέπειτα οπαδοί των Κάουτσκυ, Λούξεμπουργκ, κτλ, αναφερόντουσαν σαν σοσιαλδημοκράτες μέχρι που διαφοροποιήθηκαν οι μπολσεβίκοι (εκείνη την περίοδο ήταν μια μικρή πτέρυγα του ρώσικου σοσιαλ-δημοκρατικού κόμματος και μέλη της Δεύτερης Διεθνούς), ονόμασαν το κόμμα τους κομμουνιστικό. Λίγο αργότερα, αποχώρησαν από τη Δεύτερη Διεθνή και δημιούργησαν την Τρίτη Διεθνή (κομμουνιστική). Αυτό δημιούργησε άλλο ένα πρόβλημα στους αναρχικούς αφού δεν ήθελαν να τους ταυτίζουν με τους αυταρχικούς εξουσιαστές κομμουνιστές του μαρξισμού - λενινισμού. Έτσι υιοθέτησαν ευρύτερα τον όρo ελευθεριακός κομμουνισμός.
Αργότερα δημιουργήθηκε άλλη μια διεθνής, η Τέταρτη, από τον Τρότσκι για να διαφοροποιηθεί από τον Στάλιν που θεωρούσε σφετεριστή της εξουσίας και της ηγεσίας του μπολσεβίκικου κουμμουνιστικού κόμματος. Η επονομαζόμενη Δεύτερη Διεθνής, η σοσιαλδημοκρατική που έγινε για να πετάξει έξω τους αναρχικούς και την οποία ίδρυσαν οι Λασσαλικοί μαζί με τον Ένγκελς και τους υπόλοιπους μαρξιστές, έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Η συνέχεια της είναι αυτό το κακέκτυπο σοσιαλφιλελεύθερο συνονθύλευμα, που βλέπουμε σήμερα σαν Σοσιαλιστική Διεθνή όπου συμμετέχουν και οι δικοί μας σοσιαλιστές του ΠΑΣΟΚ.

Αυτά τα λίγα για την ιστορία του κλεψίματος τον όρων και του πολέμου των ιδεών. Εμείς σήμερα μπορεί να τα θεωρούμε όλα αυτά είτε ιδεοληψίες, είτε φανατισμούς ιδεολογικής καθαρότητας. Αλλά για σκεφτείτε σύντροφοι, να παρουσια-ζόταν ένα κόμμα είτε σαν αντιεξουσιαστικό - αναρχικό είτε σαν ελευθεριακό και να κατέβαινε στις εκλογές να ζητήσει την ψήφο μας για να κυβερνήσει!


ΤΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ CNT *
ΔΙΑΚΥΡΗΞΗ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΗΣ ΣΑΡΑΓΟΣΑ
1η Μάη 1936

Διακηρύσσουμε:

1) Για να θέσουμε τον ακρογωνιαίο λίθο του οικοδομήματος της δράσης μας πρέπει να προχωρήσουμε έχοντας επίγνωση της αρμονίας που υπάρχει ανάμεσα στα δύο επίπεδα, το ατομικό και το συλλογικό, δίνοντας όλα τα περιθώρια παράλληλης και ανεμπόδιστης ανάπτυξης και στα δύο.

2) Αποδεχόμαστε προς χάριν της αρμονικής σύνθεσης, την αναγνωρισμένη σημασία του ατομικού. Με αυτή την έννοια ‘’τοποθετούμε’’ την ελευθερία πάνω από κάθε επιβαλλόμενη πειθαρχία. Πρέπει να δημιουργήσουμε τους κατάλληλους θεσμούς, αυτούς που είναι αναγκαίοι από τη ζωή, στρέφοντας προς τα εκεί τις σχέσεις μας. Και αυτό μέσα από την κοινωνικοποίηση του κοινωνικού πλούτου, την κατάκτηση των μέσων παραγωγής, δίνοντας την δυνατότητα σε όλους για την παραγωγή, δυνατότητα, να έχουν όλοι το δικαίωμα να πράττουν όπως οι φυσικοί νόμοι ορίζουν επιτακτικά για την επιβίωση, από όπου και ξεπηδά η αναρχική αρχή της ελεύθερης συμφωνίας για να υπάρξει μέσα στους ανθρώπους η διατήρηση, η συνέχεια της συμφωνίας αυτής.

Να σχεδιάσουμε όλα αυτά που θα υπάρχουν στη νέα κοινωνία, με μαθηματική ακρίβεια, θα είναι παράλογο, γιατί πολλές φορές υπάρχει ανάμεσα στην ‘’θεωρία’’ και στην πράξη πολλή μεγάλη διαφορά. Γι΄ αυτό δεν πρόκειται να κάνουμε το λάθος ορισμένων πολιτικών, που δήθεν έχουν και παρουσιάζουν έτοιμες λύσεις για όλα τα προβλήματα.
Λύσεις που στην πρακτική εφαρμογή σφάλλουν τραγικά, μια και ακολουθούν μια μέθοδο για όλες τις εποχές, χωρίς να λογαριάζουν την πραγματική εξέλιξη της ανθρώπινης ζωής.
Δεν πρόκειται να κάνουμε αυτό το λάθος εμείς γιατί έχουμε μια διαφορετική αντίληψη για τα κοινωνικά προβλήματα. Σύμφωνα με τις αρχές του Ελευθεριακού Κομμουνισμού, δεν παρουσιάζουμε ένα πρόγραμμα μοναδικό, που δεν επιδέχεται αλλαγές. Τέτοιες λογικά θα προκύψουν άμεσα από τις νέες αναγκαιότητες και εμπειρίες που θα τις υποδείξουν.
Έστω και αν φανεί ότι απομακρυνόμαστε λίγο από αυτά που λέμε, πιστεύουμε ότι μια ακριβής και λεπτομερής περιγραφή της δικιάς μας αντίληψης για την επανάσταση, ‘όπως και των βασικότερων προβλημάτων ασφαλώς θα πρέπει να προΐσταται.
Έχει συζητηθεί πολύ το πρόβλημα του χαρακτήρα της επανάστασης και της σχέσης της ως προς το καπιταλιστικό σύστημα, σαν ένα βίαιο επεισόδιο ή σαν ολική ρήξη με το καθεστώς. Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα εντοπίζεται στο φαινόμενο της ενσωμάτωσης αυτής της τάξης των πραγμάτων στην συλλογική συνείδηση.
Επιβάλλεται επομένως να οδηγηθεί η επανάσταση στο σημείο εκείνο – δεδομένης της κοινά αποδεκτής αντίθεσης που υπάρχει μεταξύ του κοινωνικού καθεστώτος και της ατομικής συνείδησης – μιας συλλογικής αντίδρασης εναντίον του.
Γι΄ αυτό πρέπει να ειπωθούν λίγα λόγια για την αντίληψη μας για τον χαρακτήρα της επανάστασης:

1) Σαν ψυχολογική κατάσταση εναντίον μιας τάξης πραγμάτων που καταπιέζει τις κοινωνικές ανάγκες και επιθυμίες.

2) Σαν μια κοινωνική εκδήλωση που προωθεί την συλλογικότητα, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τα καπιταλιστικά δεδομένα.

3) Σαν ένας σχηματισμός που προσπαθεί να δημιουργήσει τις κατάλληλες εκείνες προϋποθέσεις, που χρειάζονται για την πραγματοποίησή του.

Επομένως πάνω σε αυτά πρέπει να επιτευχθούν οι εξής στόχοι:

α) Πάλη ενάντια στον εθισμό καθυπόταξης του καπιταλιστικού καθεστώτος.

β) Επιδίωξη κατάρρευσής του στο οικονομικό επίπεδο.

γ) Χτύπημα της πολιτικής του έκφρασης, και στο δημοκρατικό καθεστώς, σαν τελευταία και πιο ραφιναρισμένη έκφραση του, όπως και για τον κρατικό καπιταλισμό που δεν είναι άλλο πράγμα από έναν Αυταρχικό Κομμουνισμό.
Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων θα ‘’ανοίξει’’ την περίοδο εκείνη του βίαιου περάσματος για την κοινωνική επανάσταση.
Θεωρώντας ότι είμαστε ακριβώς σ΄ αυτήν την περίοδο και στο ακριβές σημείο απαρχής, όπου συγκλίνουν όλοι αυτοί οι παράγοντες που γεννούν αυτή την υποσχόμενη δυνατότητα, πρέπει σε γενικές γραμμές να ανασυντάξουμε τις θέσεις μας, βάζοντας τα πρώτα θεμέλια για την οικοδόμηση της μελλοντικής κοινωνίας ….

Μόνο μετά την δεκαετία του 50 άρχισαν κόποι μαρξιστές και αριστεροί να ασκούν κριτική στην κομματική γραφειοκρατία και το σοβιετικό κράτος με έναν δανικό τρόπο (αυτό κατά ανάγκη δεν είναι κακό, ώμος εκτός από τον μαρξιστή κριτικό του μαρξισμού Κώστα Παπαιωάνου που αναφέρει ότι στην κριτική του επηρεάστηκε από τους αναρχικούς , από όσο ξέρω κανένας άλλος δεν αναφαίρετε, μέχρι εδω κανένα πρόβλημα .

Το ζήτημα για μένα προκύπτει όταν με αλαζονικό και πομπώδες τρόπο παρουσιάζεται μια κριτική ανάλυση ως νέα και πρωτότυπη. Δεν θα αναφέρω εδώ ονόματι συγγραφέων ούτε θα κάνω συγκριτική αντιπαράθεση συγγραμμάτων, δεν είναι αυτός ο στόχος αλλά να αναδειχτεί, όσο αυτό είναι εφικτό ότι:

Η πνευματική και αγωνιστική παρακαταθήκη των αναρχικών, είναι αγνοημένη από πολλούς «νέο αναρχικούς», αλλά και συκοφαντημένη έως διαστρεβλωμένη από τους εξουσιαστές και ιδιαίτερα από τους μαρξιανούς σοσιαλιστές όλων των τάσεων, έως τους σημερινούς νεομαρξιστές, μεταμαρξιστές που επιχειρούν μέσα από μια ιδεολογική σούπα να οικειοποιηθούν καθαρά αναρχικές αξιακές αντιλήψεις χωρίς να αναφέρονται σε αυτές μη τυχόν και υποτιμηθούν.

Δεν είναι απορίας άξιο για μας το ότι όλοι αυτoί (νεο μαρξιστές, μεταμαρξιστές, νεοφιλελεύθεροι, νέο ατομικιστές), μπορούν να αναφέρονται σε ένα αρχαίο παρελθόν ή στο απώτερο παρελθόν που τους βολεύει, ενώ όταν το επιχειρούμε εμείς μας κατηγορούν ως παρελθοντολόγους. Μπορούν να επικαλούνται το τέλος της ιδεολογίας, αλλά ταυτόχρονα να αναφέρονται στην ιδεολογία, και όταν αναφερόμαστε εμείς στις ιδέες μας να μας κατηγορούν για ψευδή συνείδηση.

Είναι επίσης, όλοι αυτοί που ξαναδιαβάζουν τους Στίρνερ, Νίτσε, κλπ ,δηλαδή διανοητών του 19ου αιώνα, ενώ όταν το κάνουμε εμείς αναφορικά με τους διανοητές της κοινωνικής αναρχίας μας λένε παλαιολιθικούς. Ας τελειώνουμε λοιπόν, με αυτή την υποκρισία!

Η ιστορική κοινωνική αναρχία και η αγωνιστική και πνευματική παράδοση μας ως αναρχικοί, μας είναι «χρήσιμη» για πολλούς λόγους. Σταχυολογούμε μερικούς από αυτούς:

α) Να εμπλουτίσουμε τις θεμελιακές αξιακές μας σταθερές στις σημερινές συνθήκες.

β) Να γονιμοποιήσουμε την επαναστατική εμπειρία του χθες με την επαναστατική εμπειρία που αποκτιέται από τους σημερινούς αγώνες (καθώς οι ανάγκες και οι συνθήκες του αγώνα είναι διαφορετικές), γιατί η επαναστατική εμπειρία μέσα στο χρόνο είναι διαρκής και αμετάβλητη ως προς τους στόχους της, όσο διαρκής και αμετάβλητη είναι μέχρι σήμερα η κυριαρχία και η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

γ) Να προσπαθούμε να μην μεταφέρουμε λάθη, παραλείψεις, αδυναμίες και ανεπάρκειες του παρελθόντος στο σήμερα, χωρίς να θυσιάζουμε το παρόν στο παρελθόν.

δ) Να κατανοήσουμε τα όνειρα, τις επιθυμίες και τις αγωνίες των παλαιότερων αγωνιστών που έδωσαν ακόμα και την ζωή τους αγωνιζόμενοι για τις ιδέες και τα ιδανικά της Αναρχίας.

Πηγή: eleftheriakos.blogspot.com

Συνέχεια...

Από τη ζητιανιά στην γενικευμένη αυτοδιεύθυνση!

Posted: by παντιγέρα in Ετικέτες
0
Οι λαοί δεν χρωστούν σε κανέναν, η ζωή και η ελευθερία μας δεν υποθηκεύονται, δεν ξεπουλιούνται, η εξέγερση ξεσπά πάντα σε μία στιγμή, χρέος μας είναι να την μετατρέψουμε σε επανάσταση!

Το ντόπιο και διεθνές κεφάλαιο σφίγγει τη θηλιά στο λαιμό μας απειλώντας το παρόν και το μέλλον μας, ενώ το ελληνικό κράτος, επίσημα και με παρρησία, υπέγραψε την υποθήκη. Το επικοινωνιακό περιτύλιγμα για τη δήθεν αναγκαιότητα της προσφυγής και των μέτρων που τα ακολουθούν, καθώς και τα περί «εθνικής συστράτευσης», είναι μονάχα το φκιασίδι για να αποφύγουν τον γενικευμένο κοινωνικό-ταξικό πόλεμο που επέρχεται.



Η έτσι κι αλλιώς ελλιπής θεσμοθέτηση των εργατικών κατακτήσεων τερματίζεται επίσημα και η ασυδοσία των αφεντικών νομιμοποιείται και τυπικά. Άγρια λιτότητα στο λαό, ξεπούλημα των πλουτοπαραγωγικών πηγών του τόπου, εργασιακός μεσαίωνας και καθεστώς βαριάς καταστολής μας περιμένουν.

Τα προσωπεία έπεσαν! Η νέα κατάσταση που διαμορφώνεται δεν πλήττει μόνο την εργατική τάξη ή την φτωχή αγροτιά. Πρόκειται για κατά μέτωπο επίθεση σε ολόκληρη την κοινωνία. Ίσως μάλιστα η «μεσαία τάξη», να είναι αυτοί που πρώτοι θα χάσουν τα υποτιθέμενα προνόμιά τους.

Είναι ξεκάθαρο πως οι μόνοι ωφελημένοι θα είναι αυτοί που δημιούργησαν την κρίση, δηλαδή το ντόπιο και διεθνές κεφάλαιο, στο οποίο θα περάσουν όλα τα δημόσια αγαθά και οι υπηρεσίες που θα έπρεπε να ανήκουν σε όλους μας.

Το ξεπούλημα των συνδικάτων και της «ηγεσίας» του εργατικού κινήματος, που αντί να προετοιμάζει τους εργάτες για την κατάληψη των χώρων παραγωγής και την διεύθυνσή τους από τους ίδιους τους πνευματικούς και χειρωνάκτες εργαζόμενους, αναδεικνύοντας την αρχή της αυτοδιεύθυνσης σαν την μόνη λύση για την περιφρούρηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ξεπουλά τα όνειρα μιας ολόκληρης κοινωνίας στο περιθώριο της ζητιανιάς και της συνδιαλλαγής.

Η οικονομική κρίση δεν υπάρχει εξαιτίας μας, εξαιτίας μας όμως υπάρχουν δεκάδες κατειλημμένα εργοστάσια, στην Αργεντινή, στην Γερμανία, στο Μεξικό που δουλεύουν χωρίς ιδιοκτήτες και διευθυντές, με μόνη αρχή την αλληλεγγύη και μόνο γνώμονα το συλλογικό καλό. Εξαιτίας μας υπάρχουν επιτροπές γειτονιάς που φέρνουν τους κάτοικους κοντά τον ένα με τον άλλο χωρίς «πολιτικούς» εκπροσώπους και κοινοβουλευτικά ερπετά.


Ακολουθεί ένα ενδιαφέρον ρεπορτάζ της εφημερίδας "Ποντίκι" που προβλέπει κοινωνικό κράχ απο το φθινόπωρο:

«Τα πάντα όλα» ζητούν οι «φούφουτοι»

Κοινωνικό κραχ που θα αρχίσει από τον Σεπτέμβρη και θα κλιμακωθεί μέσα στο 2011 φοβάται η τρόικα. Για αυτόν τον λόγο ζητεί από τη κυβέρνηση να προχωρήσει σε «κλείσιμο εκκρεμοτήτων» μέχρι το τέλος του έτους αλλά και να επισπεύσει μεταρρυθμίσεις που υπολογίζονταν για το 2011. Μάλιστα οι ελεγκτές αφίχθησαν στην Αθήνα με την επιθετική λογική «πουλήστε και κλείστε», γεγονός που ξάφνιασε την κυβέρνηση.

Την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση αποφάσισε να δείξει καλή διαγωγή και πέρασε μια σειρά αποφάσεων (άδειες φορτηγών, ΕΣΠΑ, εκμετάλλευση της κρατικής περιουσίας) ώστε να λάβει τα εύσημα από τους ελεγκτές και να κυλήσουν ομαλά οι έλεγχοι. Βέβαια οι αποφάσεις αυτές – και άλλες που θα ακολουθήσουν – αποτελούν πρωτοβουλία της κυβέρνησης μόνο στα χαρτιά, καθώς πριν έρθουν οι ελεγκτές, φρόντισαν να ενημερώσουν για τις καθυστερήσεις και τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν εν όψει της αξιολόγησης

Μαζεύουν τα ρέστα

Πληροφορίες του «Π» αναφέρουν ότι ενώ η κυβέρνηση ζήτησε μικρή πίστωση χρόνου για να πάρει ανάσα λόγω ΔΕΘ, οι ελεγκτές ζήτησαν και τα ρέστα. Κινήθηκαν στη λογική ότι τα μέτρα που έρχονται, ανέκαθεν συναντούσαν κοινωνική αντίσταση και, υπό τον φόβο ενός «ξυπνήματος» της κοινωνίας, σύστησαν επιτάχυνση των αλλαγών.

Δηλαδή:

1. Νέες αλλαγές στο εργασιακό καθεστώς με ορίζοντα την πλήρη φιλελευθεροποίησης της αγοράς με πρόφαση την ανεργία, συμπεριλαμβανομένης και της αντικατάστασης της μόνιμης εργασίας με πιο ευέλικτες μορφές μέσω κλιμακωτών ωραρίων, υποχρεωτικών ρεπό, τετραημέρου και μερικής απασχόλησης σε στοχευμένες ομάδες, όπως νέοι και γυναίκες.

2. Νέα περικοπή ασφαλιστικών δαπανών σε περίπτωση που η απογραφή δείξει ότι οι οφειλές του Δημοσίου ξεπερνούν το 2,5% του ΑΕΠ που λέει το μνημόνιο.

3. Νέα εγκύκλιο για τη φοροδιαφυγή που θα επιτρέπει κατασχέσεις και πλειστηριασμούς, ώστε να εισπραχθούν τα ληξιπρόθεσμα χρέη φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων ενώ από τον Σεπτέμβρη πρέπει να μπει σε λειτουργία το ηλεκτρονικό μάτι που θα ελέγχει και τις ίδιες τις εφορίες.

4. Άμεση ιδιωτικοποίηση των ΔΕΚΟ και εκεί όπου τα ελλείμματα δεν επιτρέπουν την εξυγίανση, οι ελεγκτές συστήνουν κλείσιμο και τη σύσταση νέων εταιρειών που θα τις διαχειρίζονται «από το μηδέν».

5. Μόνιμη εγκατάσταση των ορκωτών λογιστών στα μεγάλα ελλειμματικά νοσοκομεία, ώστε να ελέγχονται δαπάνες και προμήθειες.

6. Άνοιγμα όλων των κλειστών επαγγελμάτων μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου – δικηγόρων, συμβολαιογράφων, φαρμακοποιών, αρχιτεκτόνων, μηχανικών και ορκωτών ελεγκτών.

7. Άρση του μονοπωλίου στην αγορά ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Ήδη η Κομισιόν άφησε εντέχνως να διαρρεύσει ότι ζητεί την πώληση του 40% της ΔΕΗ στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ανταγωνισμού. Σε αυτό το πλαίσιο οι ελεγκτές ζήτησαν να ενισχυθούν και οι αρμοδιότητες της ΡΑΕ.

Αγοράζουν «τζάμπα»

Ο φόβος για την κοινωνική αναταραχή που ελλοχεύει, για την οποία ήδη έχει κάνει λόγο το ΔΝΤ στην έκθεση που δημοσιοποίησε την περασμένη εβδομάδα, έχει αρχίσει να φανερώνει και τις πραγματικές βλέψεις των ιθυνόντων πίσω από την τρόικα. Στις επισκέψεις τους οι ελεγκτές προωθούν τη λογική εισροής ξένων κεφαλαίων σε όλους τους τομείς όπως τουρισμός, ενέργεια, εμπόριο, τράπεζες και αποκρατικοποιήσεις με την αιτιολογία της αύξησης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Έχουν ζητήσει μάλιστα να υιοθετηθούν οι απαραίτητες αποφάσεις ώστε να ελαχιστοποιηθεί η γραφειοκρατία για τις εταιρείες που θέλουν να επενδύσουν πλέον στην Ελλάδα.

Η πώληση περιουσιακών στοιχείων και το άνοιγμα των αγορών είναι άλλωστε και ο ένας από τους δύο βασικούς λόγους που τον τελευταίο καιρό βομβαρδιστήκαμε από θετικές εκτιμήσεις και απόψεις. Ο άλλος λόγος έχει να κάνει με την «ανυπομονησία» της τρόικας να επιστρέψουμε στις αγορές για δανεικά, ακόμα και μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2011, ώστε να ανακηρυχθεί το μοντέλο Ελλάδα «επιτυχές». Μέχρι τότε θα έχει περάσει στα χέρια των ξένων ένα σημαντικό κομμάτι του ελληνικού πλούτου ενώ ταυτόχρονα οι συνθήκες εργασίας και ασφάλισης θα θυμίζουν Κίνα!

Ο έλεγχος της οικονομίας μιας χώρας περνάει από το τραπεζικό σύστημα και στην Ελλάδα έχουν ήδη αρχίσει να ηχούν τα «ξένα» τύμπανα. Μετά την προσφορά της Πειραιώς και την επιτυχία των έξι τραπεζών (πλην ΑΤΕ) στα ευρωπαϊκά στρες τεστ, άρχισε η φημολογία (για Εθνική και Μαρφίν) – μέσω ξένων δημοσιευμάτων – ότι ξένες τράπεζες ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου εγχώριων τραπεζών, που αργά ή γρήγορα θα υποχρεωθούν να το κάνουν.

Τον Σεπτέμβριο – βάσει μνημονίου – έρχονται νέα και πιο αυστηρά τεστ κοπώσεως για όλες τις ελληνικές τράπεζες. Η τρόικα πιστεύει ότι δύσκολα θα επιβιώσει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ως έχει, καθώς εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από δάνεια από την ΕΚΤ, και συστήνει εξαγορές και συγχωνεύσεις. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και η λογική του Γ. Παπακωνσταντίνου και του Γ. Προβόπουλου, που μπορεί επισήμως να συζητούν για ντόπιες συμφωνίες, ανεπισήμως όμως ενθαρρύνουν το άνοιγμα των αγορών και στους ξένους.

Ξεπουλάνε με τον «νόμο»

Σιωπηλά το υπουργείο Οικονομικών πέρασε την περασμένη εβδομάδα τροπολογία που δίνει την εξουσία στη διυπουργική επιτροπή αποκρατικοποιήσεων να «αξιοποιήσει πάσης φύσεως περιουσιακά στοιχεία του Δημοσίου πέραν της προβλεπόμενης από την κείμενη νομοθεσία που έχει ήδη καταθέσει το ΥΠΟΙΟ».

* Βάσει της τροπολογίας, η έννοια της λέξης «αξιοποίηση» διευρύνεται και συμπεριλαμβάνει «κάθε είδους συναλλαγή, δικαιοπραξία και εν γένει ενέργεια ή πράξη συμπεριλαμβανομένης και της μεταβίβασης του περιουσιακού στοιχείου, μέσω της οποίας το Δημόσιο θα μπορεί να αποκομίσει άμεση ή έμμεση ωφέλεια».

* Η διυπουργική θα μπορεί «να αποφασίζει για την αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων του κράτους και να εισηγείται την ίδρυση ημεδαπών εταιρειών (είτε ως μόνος μέτοχος, είτε ως εταίρος, είτε από κοινού με οποιοδήποτε νομικό πρόσωπο), οι οποίες θα μπορούν να προβαίνουν στην απόκτηση περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου».

Με άλλα λόγια, η επιτροπή θα μπορεί να αποφασίζει την πώληση περιουσίας του κράτους με συνοπτικές διαδικασίες και με στόχο να εισπράξει, ώστε να βρίσκεται μέσα στους στόχους του μνημονίου. Με την τροπολογία θα μπορεί να κλείνει ζημιογόνες δημόσιες επιχειρήσεις και να περνάει τον έλεγχο τους σε νεοσύστατη εταιρεία που θα μπορεί είτε να την πουλήσει είτε να την συνδιαχειρίζεται με ντόπιους ή ξένους επενδυτές. Αυτό σημαίνει ότι ανοίγει ο δρόμος να ξεκινούν ΔΕΚΟ από το μηδέν, απαλλαγμένες από χρέη αλλά και με λιγότερες προσλήψεις και νέες εργασιακές συμβάσεις, που θα είναι προσαρμοσμένες στα νέα δεδομένα. Σημαίνει επίσης και δημιουργία εταιρειών για να μπορεί να ενοικιάζει ή να πωλεί η κυβέρνηση δημόσια ακίνητη περιουσία, μέχρι και νησιά.

Εποπτεύων υπουργός της Επιτροπής ορίστηκε ο υπουργός Οικονομικών, που φαίνεται ότι αργά και σταθερά συγκεντρώνει υπερεξουσίες (αρχιεπιτηρητής) και χειρίζεται πλέον μόνος του την εξέλιξη του μνημονίου.

Σημειώνεται πως οι συμβάσεις αξιοποίησης περιουσιακών στοιχείων εξαιρούνται από τον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και απαλλάσσονται από κάθε φόρο, ή επιβάρυνση του Δημοσίου ή τρίτων.

Συνέχεια...

back to top